سید کمال طبائیان
بابک قسیم

صنایع نظامی و دفاعی به شدت فناوری محور بوده و ضرورت توجه به فرایند اثربخش مدیریت فناوری در آن ها مشهود است. از سوی دیگر، سرعت بالای تغییر و تحولات در محیط فناورانه، توانایی برنامه ریزی و تصمیم گیری در این حوزه را بدون درک شایسته از موقعیت حال و آینده فناوری، ناممکن ساخته است. در این راستا، بکارگیری ابزارهای کارآمد مدیریت و سیاست گذاری فناوری، الزامی اجتناب ناپذیر برای سازمان های فعال در صنایع دفاعی می باشد. هوشمندی فناوری به  عنوان یکی از مهمترین این ابزارها، فرایندی نظام  مند و یکپارچه متشکل از دریافت نیازهای فناورانه سازمان، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون این نیازها، و اشاعه و بکارگیری آگاهی منتج از این چرخه اطلاعاتی است. ادبیات نظری و تجربیات عملی سازمان های مختلفی که از فرایند هوشمندی فناوری بهره گرفته اند، حاکی از ارتقای سطح یادگیری فناورانه پرسنل و بهبود عملکرد سازمانی به خصوص در بعد فناورانه است. در واقع این دو کارکرد، محل تجلی نتایج حاصل از پیاده سازی فرایند هوشمندی فناوری در یک سازمان هستند. از این رو تحقیق حاضر به صورت کیفی و با هدف بررسی وضعیت فرایند هوشمندی فناوری و تاثیر آن بر متغیرهای یادگیری فناورانه و عملکرد فناورانه انجام می شود تا با آسیب شناسی فعالیت های مرتبط با این فرایند، گامی موثر جهت ارتقای یادگیری و عملکرد فناورانه برداشته باشد. در این راستا، یکی از سازمان های بزرگ فعال در صنایع دفاعی کشور که ماموریت محوری توسعه محصول و ارائه خدمات فنی در یکی از بخش های حیاتی این صنعت را دارا است، به  عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید و از ابزار مصاحبه نیمه  ساختاریافته جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز محقق استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق که با بکارگیری روش آنالیز تم استخراج شد نشان می دهد که در حال حاضر، فرایند هوشمندی فناوری در سازمان مورد مطالعه گام های اولیه خود را سپری نموده و به بلوغ کافی جهت اثرگذاری بر سطح یادگیری و عملکرد سازمان نرسیده است. بر این اساس در بخش پایانی مقاله، راهکارهایی اجرایی به تفضیل مطابق با مراحل نه گانه فرایند هوشمندی فناوری ارائه شده که لازم است توسط متولیان راه اندازی مرکز هوشمندی فناوری در سازمان مزبور مورد توجه باشند. علاوه بر این، پیشنهادهایی جهت انجام تحقیقات آتی در این زمینه مطرح شده است.

هوشمندی فناوری, عملکرد فناورانه, یادگیری فناورانه, صنایع دفاعی, آنالیز تم