بهسازی و نوسازی بافت فرسوده با رویکرد حیات بخشی (نمونه موردی: محله کوزه گران کازرون)

عوامل بسیاری در ظهور و ایجاد بافت های فرسوده موثرند. این بافتها از یک سو از طیف گسترده ای از مشکلات کالبدی عملکردی، ترافیکی و زیست محیطی رنج می برند و برای کل گستره شهر یک تهدید جدی به شمار می آیند و از سوی دیگر مهمترین پتانسیل شهرها برای استفاده از زمین جهت اسکان جمعیت، تامین فضاهای باز و خدماتی و نیز بهبود محیط زیست محسوب می گردند. فرسودگی عاملی است که در زدودن خاطرات جمعی و افول حیات شهری روزمره موثراست. این عامل با کاهش عمد اثر و با شتابی کم و بیش تند، باعث حرکت به سوی نقطه پایانی اثر می گردد. امروزه یکی از مهم ترین مباحث مطرح در حیطه معماری، طراحی بناها بر اساس زمینه آن ها می باشد. این زمینه می تواند دارای چند بعد مختلف از جمله، زمینه تاریخی، کالبدی، زمینه فرهنگی اجتماعی و یا زمینه اقلیمی و فعالیتی باشد. مداخله در بافت های فرسوده و طراحی بناها در این بافت ها لازم است در ارتباط با زمینه آنها باشد تا شهر به یک کل هماهنگ از بناها دست یابد. هدف این تحقیق، ارائه اصول طراحی بناها در بافت های فرسوده با استفاده از معماری زمینه گرا میباشد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و جمع - آوری داده ها، به روش کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوهش پس از شناخت و تحلیل مفاهیم مرتبط با زمینه گرایی و معماری زمینه گرا به بافت های فرسوده و نحوه مداخله در این بافت ها پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که نحوه مداخله در بافت های فرسوده در کالبد و فعالیت آن ها است. در بناهای فرسوده نیز این نحوه مداخله می تواند کالبدی و فعالیتی باشد که با مولفه های زمینه گرایی همخوانی دارد. در انتها اصول طراحی بناها در بافت های فرسوده براساس مولفه های کالبدی، تاریخی، اقلیمی، فرهنگی و فعالیتی ارائه گردیدند. از این اصول می توان در هر منطقه ای، مطابق با شرایط اقلیمی، جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی استفاده کرد.مشخصه این بافت ها، در وهله نخست، ناپایداری و سپس نفوذناپذیری و ریزدانگی و سرانجام مجموعه ای از سایر نارسایی های کالبدی، عملکردی، حرکتی، زیست محیطی، اجتماعی– اقتصادی و مدیریتی است. فرسودگی یکی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی قوارگی آن می شود. این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن شناسایی عوامل و مشخصه های فرسودگی بافت محله کوزه گران، به معرفی راهکارهای مواجهه با بافت های فرسوده این محله بپردازد. پیش ازاین، دخالت در بافت های فرسوده، دخالتی از بالا به پایین بوده است که عمدتا نیز موفقیت آمیز نبوده اند. ضمانت موفقیت در طرح های بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده، مشارکت ساکنین و شهروندان در این جریان است. موضوع بسیار مهمی که در مواجهه با این بافتها وجود دارد، توجه به احیای آنها با اصل قراردادن ساکنین و افرادی است که ارتباط مکانی و تاریخی با فضا داشته و یا می توانند برقرار سازند. در پژوهش حاضر در ابتدا با یک مطالعه توصیفی – تحلیلی، به بررسی عوامل و شاخصه های فرسودگی می پردازد. سپس به شناخت محله کوزه گران پرداخته و با استفاده از تکنیک سوآت، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید های محله کوزه گران را شناسایی می کند. این مطالعه به این نتیجه رسیده است که راه بهسازی بافت فرسوده محله کوزه گران، تنها مداخلات کالبدی صرف نیست. بلکه باید با ایجاد سر زندگی در بافت و تقویت جریان زندگی در آن، سعی بر بالا بردن حس تعلق شهروندان نمود تا از این طریق، بهسازی و نوسازی محله با همکاری و مشارکت های مردمی آسانتر گردد. همچنین در راه حل های پیشنهادی نیز تلاش نموده تا به تقویت کالبدی و عملکردگره های اجتماعی و قرارگاه های رفتاری بپردازد.

Keywords:

بافت فرسوده , بهسازی , نوسازی , محله کوزه گران , مشارکت.