محمدرضا محبوبی - استادیار و عضو هیات علمی مدیر گروه ترویج و آموزش کشاورزی و رئیس مرکز کار

در حال حاضر با رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه و محدودیت زمین، موضوع امنیت غذایی اهمیت بیشتری یافته است. در کشور ما نیز در شرایط ک نونی حدود یک پنجم جمعیت کشور دچار ناامنی غذایی بوده و دسترسی به غذای کافی ندارند این در حالی است که بخش کشاورزی جایگاه ویژه ای در تامین امنیت غذایی در کشور بازی می کند با این حال شرایط اقلیمی و وضع کنونی زمین شناسی ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه به گ ونه ای است که آن را به صورت یک کشورمستعد به فرسایش خاک درآورده است به طوری که میزان فرسایش خاک بیش از استانداردهای جهانی است و برخی آمارها نشان می دهد تلفات خاک دراثرفرسایش درکشورما چندین برابر بیش تر ازمیانگین آن درکشورهای آفریقایی واروپایی است به گونه ای که فرسایش خاک از نظر کاهش تولید محصول ، عامل تهدید کننده امنیت غذایی است . با توجه به اینکه به عقیده غالب کارشناسان مهمترین علت فرسایش خاک در ایران، عامل انسانی است یکی از استلزامات مدیریت منابع خاک و در نتیجه دستیابی به امنیت غذایی، توسعه و ترویج فناوری های حفاظت خاک است . اما از آنجا که فناوری های حفاظتی ماهیتی کاملا متفاوت با فناوری های تولیدی یا تجاری دارند همین امر شیوه های توسعه و ترویج این فناوری ها را از هم متمایز می سازد و نمی توان بر مبنای روش ها و تئوری های مدل های سنتی ترویج به اشاعه آنها اقدام کر د و این خود نکته مهمی است چه اینکه در صورت غفلت سرویس های ترویج حفاظت از این وجه تمایز، اهداف مورد نظر در زمینه مدیریت خاک و در نهایت بهبود کمی و کیفی تولید و امنیت غذایی تحقق نیافته، انرژی و منابع صرف شده هدر رفته و کمترین ضرر آن ایجاد بی اعتمادی به فعالی ت های ترویجی نزد کشاورزان و گروههای هدف خواهد بود . این مقاله با هدف تبیین جایگاه ترویج فناوری های حفاظتی در مدیریت پایدار خاک و امنیت غذایی با بهره گیری از روش تحقیق مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، ضمن اشاره به اهمیت موضوع امنیت غذایی در جهان امروز و کشور ایران و وابستگی آن به مدیریت خاک، ویژگی های ترویج فناوری حفاظتی و وجوه تمایز آن از ترویج فناوری های تجاری را با توجه به نقش آن در شکل گیری مهارت های مربوط به مدیریت پایدار منابع خاک مورد اشاره قرار داده است.

ترویج ، فناوری های حفاظتی، مدیریت پایدار خاک، امنیت غذایی