فرزانه حاجی قاسمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
احمدرضا صاعدی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی ،دانشگاه اصفهان

درست هذه الورقه العلمیه معتمده علی المنهج الوصفی التحلیلی، مصطلح الکرونوتوب (الزمکانیه) الادبی خلال الاشاره الی المصطلح نفسه فی حقل علم الفیزیاء لدی العالم الکبیر البرت اینشتاین؛کما درست کیفیه انتقال هذا المصطلح الی الادب علی وجه العام والروایه علی وجه الخاص بید الناقد و اللغوی الروسی الشهیر میخائیل باختین؛ هذا وان مصطلح "الزمکانیه" او "الکرونوتوب" یطلق علی فضاء ناتج عن حرکه الزمن (الاسترجاعیه ام الاستشرافیه) داخل المکان فی الاطار الروائی بحیث لیس بامکاننا ان نفککهما عن البعض. ثم بما ان المحور الرئیسی فی الروایتین الفارسیه والعربیه یدور حول امتزاج الزمان والمکان فهی قامت بدراسه الکرونوتوب التحلیلیه فی اطار الروایتین من منظار الناقد الروسی میخائیل باختین. فاستنتجنا من خلال هذه الدراسه ان البنیه الکرونوتوبیه/الزمکانیه فی روایه «ذاکره الجسد» للکاتبه الجزائریه احلام مستغانمی تتمتع باطار واسع بالنسبه لروایه «دو دنیا» للکاتبه الایرانیه گلی ترقی لان البطل (السارد) فیها قد اعتمد علی قوه خیاله وعواطفه اکثر مما نتوقعه، وتقنیه التداعیات بما فیها من الحرکات الاسترجاعیه بشکل کبیر لبیان اسباب الحوادث الماضیه، فهما تکونان نطاق الکرونوتوب الروائی؛ فی حین ان اطار الروایه الفارسیه الزمکانی یکون اقل سعه اذ هی قد کتبت لبیان الحوادث فقط.   

الادب المقارن, الکرونوتوب, میخائیل باختین, البرت اینشتاین, دو دنیا, ذاکره الجسد