محسن حسینی جلفان - دانشجوی دکتری سازه های آبی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران.
مهدی یاسی - دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران.

تعادل بخشی آبخوان های واقع در مناطق کشاورزی نیازمند بهبود عملکرد سامانه انتقال، توزیع و تحویل آب سطحی است. این تحقیق به بررسی میزان تاثیرگذاری ارتقاء عملکرد سامانه توزیع آب (کانال اصلی آبیاری) در تعادل بخشی آبخوان می-پردازد. در گام نخست، مدل عددی آبخوان دشت قزوین، با کد MODFLOW در نرم افزار GMS، به منظور نمایش تاثیر روش های بهره برداری در کانال اصلی آبیاری، توسعه داده شد. در ادامه، مدل شبیه ساز هیدرولیک جریان سامانه توزیع آب در کانال اصلی آبیاری با نرم افزار MATLAB توسعه، کالیبره و صحت سنجی گردیده است. در نهایت با سامانه کنترل خودکار پیش بین لینک شد. نهایتا تاثیر سامانه کنترل خودکار پیش بین بر تعادل بخشی آبخوان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با ارتقاء عملکرد سامانه توزیع آب در کانال اصلی آبیاری میزان بهبود شاخص کفایت با ارتقا شیوه بهره برداری موجود به سامانه کنترل خودکار متمرکز(MPC) در حدود ۳۰ درصد در نواحی انتهای شبکه آبیاری است. براین اساس میزان کاهش برداشت از آبخوان با بهره گیری از سامانه کنترل خودکار پیش بین در حدود ۴۰۱.۸۶ میلیون مترمکعب در سال است. نتایج مدل سازی عددی آبخوان نشان داد که در روش حاضر بهره برداری تراز آب زیرزمینی همچنان روند افزایشی افت را حفظ می کند. بطوریکه نتایج نماینگر مقدار افت سالانه در حدود ۱۵۰ سانتی متر در روش بهره برداری معمول است. بکارگیری سامانه کنترل خودکار متمرکز پیش بین سبب افزایش کفایت تحویل آب به آبگیرها شده، و همچنین سبب افزایش تراز آب در چاه های مشاهداتی موجود در نواحی کشاورزی خواهد شد.

آبخوان قزوین, تعادل بخشی آبخوان, تلفات انتقال و توزیع, سامانه کنترل خودکار پیش بین (MPC)