تبیین تاریخی مولفه های همگرایی از منظر امام جواد(علیه السلام)

ظهور و حضور اندیشه های متنوع و متعدد فکری و فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول الله(ص) تا به امروز، چالش مسیله همگرایی امت اسلام را رقم زده است. دوره امامت امام جواد(ع) (۲۰۳تا۲۲۰ق/۸۲۵تا۸۸۲م) نیز فصل رونق فرقه گرایی، جریان سازی فکری، قیام ها، شورش های داخلی و تعرض های خارجی علیه خلافت اسلامی بود. فعالیت این گروه ها در شبهه افکنی، امت اسلامی را تهدید می کرد. یکی از تهدیدها، تفرقه امت بود. مواجهه امام جواد(ع) با عوامل تفرقه انگیز، در تقویت و ایجاد همگرایی نقش بسزایی داشت.این مقاله با پرسش چیستی مولفه های راهبردی همگرایی از منظر امام جواد(ع)، به شیوه توصیفی تحلیلی و با استناد به کتاب های تاریخی و حدیثی و رجالی، درصدد است با شناخت این مولفه ها در سیره امام در موقعیت هایی نظیر مناظره ها و مواجهه با خلفا و جریان های فکری، الگویی از روش های نیل به همگرایی اسلامی ارائه کند. آموزه های حضرت در قالب مولفه های تصحیح باورهای کلامی توام با احترام، نداشتن تنش در مناسبات سیاسی، حسن خلق، تمسک به قرآن و سنت و برائت از افراط گرایی اسلامی نمود یافت.فرضیه مقاله آن است که امام جواد(ع) بر مبنای اندیشه های بنیادین اسلامی، ریشه های واگرایی را در درک نکردن حقیقت دین و برتری جویی و تمایلات جدایی طلبانه می دانستند. اقدامات امام در راستای همگرایی امت در قالب تدابیر صحیح در تعامل با جریان های مختلف و زدودن شبهات و اجتناب از هرگونه اقدام واگرایانه در برابر یکپارچگی امت اسلامی بوده است.

Keywords:

امام جواد(ع) , جریان های فکری , راهبرد , همگرایی , واگرایی