جعفر شانظری - دانشیار دانشگاه اصفهان
هوشنگ زارع - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی

تقسیم بحث برانگیز موجود به جوهر و عرض از تقسیمهای اولیه در باب موجود ممکن است. با اینکه فلاسفه ای چون ارسطو، ابن سینا، ملاصدرا، دکارت، کانت و... متفقا جوهر را به «وجود لا فی موضوع» و عرض را به «موجود نیازمند به موضوع» تعریف می کنند، در اقسام و تعداد مصادیق آنها اختلاف نظر وجود دارد. با وجود این برخی فلاسفه حسی و تجربه گرا وجود جوهر را یکسره انکار کرده اند. فلاسفه ملاک تشخیص جوهر و عرض را در شناخت ذاتیات و عرضیات می دانند و تفاوت تشخیص مصادیق این دو را به حوزه معرفت شناسی و نحوه نگرش به هستی و اینکه چه چیزی مبدا شناخت به شمار می آید، باز می گردانند. در این مقاله ضمن بیان آرا و دیدگاهها درباره مقولات به ملاک جوهر و عرض بودن مقولات پرداخته شده است.

جوهر, عرض, مقولات, ماهیت, وجود, ملاک جوهر و عرض