رضا اکبریان - دانشگاه تربیت مدرس
غلامعلی مقدم - هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

فطرت از مسائل مطرح در هستی شناسی فلسفی و مبنای جهت گیری انسان در ادراک و گرایش اوست و اثبات یا انکار آن آثار و لوازم وجودی و معرفتی زیادی در پی دارد. در تبیین ادراکات فطری، گستره و آثار آن، دیدگاه های مختلفی ارائه شده است؛ عده ای ادراکات و گرایش های فطری را به طور کلی انکار کرده و عده ای آن را پذیرفته اند. در میان معتقدان نیز تبیین یکسانی از فطرت موجود نیست. در این مقاله دیدگاه خاص علامه طباطبایی در وجودشناسی ادراک فطری، مبانی فلسفی و آثار آن را از دیدگاه ایشان تبیین کرده و نشان داده ایم که وی بر اساس مبانی و نگرش خاص فلسفی خود، دیدگاهی نو در این باره عرضه داشته و ادراک فطری را به نحو وجودی محض، متفاوت با سایر سیستم های رایج فلسفی و بدون نیاز به مبانی آن ها تبیین کرده است. در جانب سلبی، معنای فطرت نه عقل گرایی مطلق به معنای ادراکات ذاتی فطری است که در فلسفه دکارت آمده، و نه اومانیسم مطلق به معنای خالی بودن ذات انسان از هرگونه جهت گیری گرایشی و ادراکی. از حیث اثباتی نیز ادراک وجود مقید خود است که عین تعلق و ربط و وابستگی به وجود مطلق است و انسان به محض ادراک وجود مقید خود، به تقدم وجود مطلق در دار هستی و آثار گسترده  و البته دارای مراتب این ادراک اعتراف می کند.

فطرت, ادراکات فطری, آثار فطرت, علامه طباطبایی, وجود مقید