مهتاب افلاکی - استادیار؛ دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان

انحراف محلی میدان تنش منطقه ای می تواند بر سازوکار زمین لرزه ها در مقیاس محلی تاثیر گذار باشد. در بخش مرکزی، خاوری و جنوب خاوری ایران راستای بیشینه تنش افقی (σ۱‎) منطقه ای NE-SW است. در حاشیه ی جنوبی بلوک لوت، محدوده ریگان، دو زمین لرزه با بزرگای ۵/۶ و ۲/۶ به ترتیب در آذر و بهمن ماه سال ۱۳۸۹ در راستای دو گسله ی کور رخ داده اند. زمین لرزه اول با سازوکار راستالغز راست بر در طول گسله ی با راستای NE-SW خاور چاه قنبر و زمین لرزه دوم با سازوکار راستالغز چپ بر در طول گسله ی با راستای NW-SE جنوب چاه قنبر اتفاق افتاده اند. برخلاف زمین لرزه اول، سازوکار زمین لرزه دوم با سازوکار قابل انتظار در رژیم تنش منطقه ای گستره خاور و جنوب خاور ایران قابل توجیه نیست. برای بررسی این تفاوت، وضعیت تنش محلی در گستره ریگان و پیرامون بلوک لوت با وارون سازی سازوکار کانونی ۷۴ زمین لرزه (۱۳۹۷-۱۳۱۲) با بزرگای ۸/۴Mw≥ ‎ به-دست آمد. نتایج نشان داد راستای محور بیشینه تنش افقی در طول پهنه گسله نهبندان از شمال به جنوب ۳۳ درجه در جهت عقربه های ساعت چرخیده و در محدوده ریگان به ‎°E‎۰۷۷‎ N می رسد. این تغییرات با الگوی قابل انتظار برای انحراف محلی تنش در بخش های کششی پایانه گسله های راستالغز همخوان است. در صورتی که در پهنه تراستی شهداد در باختر ریگان، راستای محور بیشینه تنش افقی ‎°E‎۰۲۶-۰۱۳‎ Nاست. بنابراین، منطقه ریگان از نظر ساختاری بخشی از پایانه جنوبی سامانه گسلی نهبندان درنظر گرفته می شود. بنابراین مطالعه، از میان عوامل موثر در تغییر تنش محلی و درنتیجه سازوکار زمین لرزه ها در گستره ریگان، بیشترین نقش را می توان به فعالیت پهنه گسله پی سنگی نهبندان اختصاص داد.

زمین لرزه ریگان, گلسه نهبندان, رژیم تنش محلی, وارونسازی سازوکار کانونی زمین لرزه ها, بلوک لوت