مرتضی کریمی نیا

 چکیده: یکی از معروف ترین نسخه های قرآن منسوب به دستخط امام علی علیه السلام، قرآن کوفی کاملی به شماره ۱ در کتابخانه حرم امام علی علیه السلام در نجف اشرف است. انتساب قطعی این نسخه به دستخط امام علیه السلام پذیرفتنی نیست، اما این نسخه را می توان یکی از باارزش ترین نسخه های کوفی متعلق به سده دوم هجری به شمار آورد. مقاله حاضر برای نخستین بار، جوانب مختلف نسخه شناختی، خط، تذهیب، رسم و املا، قرائات، عد الآی، و سایر ویژگی های قرآن شناسانه این قرآن کوفی را بررسی می کند. در این نسخه که آن را «مصحف نجف» می نامم، همانند اغلب نسخه های کوفی سده های دوم و سوم هجری، ویژگی های بصری در کتابت قرآن غلبه دارد: اغلب کلمات اختلافی در میان مصاحف نخستین شهرها، مطابق با مصحف بصره نوشته شده؛ نظام شمارش آیات (عد الآی) کاملا بر نظام بصری منطبق است؛ و اختلاف قرائات ثبت شده در نسخه عمدتا به قرائت قاریان بصره (ابوعمرو و یعقوب) و گاه کوفه (حمزه و کسائی) نزدیک است.  

المکتبه الغرویه, مکتبه الروضه الحیدریه, کتابخانه حرم امام علی علیه السلام, مصحف نجف, قرآن کوفی به خط امام علی علیه السلام, اختلاف قرائات