بررسی مفهوم مدینه ، قریه ، بادیه و رستاق در آیات و روایات

شهر به عنوان اقامت گاه یک جانشین انسان، ظرف تمدنی محسوب می­شود. قرآن به سه نوع اقامت گاه انسانی در قالب مدینه، قریه و بادیه اشاره نموده است. در این میان واژه مدینه نسبت به قریه و مشتقات آن و بادیه که محل سکونت بود، بسامد مثبت تری دارد، بدین ترتیب، مدینه در قرآن در برابر دو سکونت گاه حضری، قروی و بدوی، قرار می­گیرد. با توجه به بافت معیشتی نزول آیات، مدینه در برابر قریه و بادیه است. با بررسی بیشتر در منابع روایی، در برخی روایات، واژه رستاق به اضداد شهر، اضافه می­شود، این روایات که چندی پس از اتمام فتوحات صادر شده، ناظر به معیشت روستایی متکی بر کشاورزی است که مانند آن، در جزیره العرب در زمان نزول وحی وجود نداشته است؛ ازاین رو، دربرابر روایاتی که ترغیب به شهرنشینی دارند، مفهوم دیگری ساخته می شود . این پژوهش سعی دارد با روش آماری توصیفی، مفهوم مدینه و اضداد آن در قرآن و روایات را بررسی نماید تا از آن طریق، تصویری از حسن و قبح سکونت گاه ها در اندیشه اسلامی در قرون اولیه ارائه گردد.

Keywords:

قرآن , تمدن , مدینه , قریه , بادیه و اعراب