مریم محمدی - دانشیار گروه شهرسازی/ دانشگاه هنر
مینا اسدی - دانشگاه هنر

هدف این تحقیق، تحلیل الگوی کدگذاری در میدان بهارستان به مثابه میدانی تقریبا سیاسی است. با ذکر این نکته که لایه های متنی میدان مشتمل بر لایه فضای عینی و ذهنی است، این پژوهش تاثیر قدرت را بر دیالکتیک فضای عینی-ذهنی مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش با بهره گیری از رویکرد آمیخته و مبتنی بر رویکرد نشانه شناسی و شناسایی رمزگان ها و دلالت های معنایی بر آنست تا مشخص نماید فضای میدان منتخب، عرصه ای است هژمونیک و یا غیرهژمونیک. در این مقاله در تحلیل لایه ی قدرت (در برنامه ریزی) به عنوان عامل مداخله گر، اسناد و طرح های فرداست به عنوان متون نوشتاری و با رویکردی کارشناس محور بررسی شده اند. در بررسی لایه ی عینیت فضا که با هدف شناسایی مصادیق عینی (رمزگان های عینی) صورت گرفته، رمزگان ها در پنج بعد حرکت و دسترسی، بصری، زیست بوم، عملکردی و ریخت شناسی، با روشی کیفی و کارشناس محور شناسایی شده اند. . به منظور خوانش دلالت های معنایی کاربران فضا که منتج از نوع کدگذاری است (یعنی لایه ذهنی)، از روش پرسش گری (۹۲ پرسش نامه در میان سه گروه غیررسمی، مردم عادی و شاغلان توزیع شد) استفاده شده و داده ها به صورت کمی تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان داد که برنامه ریزی و طراحی فضا متاثر از قدرت بوده و الگوی کدگذاری هژمونیک است؛ دلالت های معنایی در لایه ی عینی و ذهنی فضا، نقطه تاکیدی بر این موضوع است. بر اساس نتایج، بعد حرکت و دسترسی، عملکردی و بصری بیشترین تاثیرگذاری را بر هژمونیک بودن فضا داشته و بعد ریخت شناسی و زیست بوم تاثیرگذاری کمتری را بر ادراک هژمونیک بودن فضا دارند.

قدرت, رمزگان, الگوی کدگذاری هژمونیک, میدان بهارستان