تکتم ولیزاده حجار - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیر لکزیان - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
اکرم حلاج نیا - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محبوبه مظهری - دانشکده کشاورزی ومنابع طبیعی واحد کرج دانشگاه آزاد اسلامی البرز

کمبود فسفر به عنوان یکی از مهم ترین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک های آهکی مشکلی جدی بوده و به همین خاطر توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. بخش آلی فسفر در خاک که غیر قابل جذب توسط گیاه می باشد در مواردی می­تواند تا ۸۰ درصد کل فسفر را به خود اختصاص دهد. حل کردن فسفر از دو منبع آلی و معدنی توسط گونه های قارچی به عنوان یکی از راه حل های کارساز می تواند مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. بدین منظور و برای بررسی میزان فعالیت آنزیم فیتاز قارچی سه سویه آسپرژیلوس نایجر، آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس فومیگاتوس و فراهمی فسفر از منبع آلی فیتات سدیم و جذب آن توسط گیاه ذرت، دو آزمایش بصورت جداگانه به صورت آزمایشگاهی و گلخانه ای انجام شد. در بخش آزمایشگاهی میزان فعالیت آنزیم فیتاز هر یک از سه سویه قارچی در حضور فیتات سدیم بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فعالیت فیتاز (U) ۴۸/۱۶ مربوط به سویه آسپرژیلوس نایجر بود. در بخش دوم تاثیر هر یک از آنزیم های فیتاز تولیدی و استخراجی از هر جدایه بر فراهمی فسفر از منبع فیتات سدیم و جذب این عنصر توسط گیاه ذرت بررسی شد. نتایج بخش گلخانه نشان داد که بیشترین مقدار فسفر اندام هوایی (۱۲۵/۰ درصد) و ریشه (۱۰۲/۰ درصد) گیاه ذرت و همچنین بیشترین وزن خشک این گیاه (۰۸/۴۶ گرم در گلدان) در تیمار آنزیم فیتاز آسپرژیلوس نایجر و در حضور فیتات سدیم مشاهده شد. بطور کلی نتایج نشان از موثرتر بودن سویه آسپرژیلوس نایجر در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه ای داشت و همچنین آنزیم های فیتاز قارچی تاثیر مثبتی بر غلظت فسفر و بهبود رشدو نمو گیاه ذرت داشتند.

آسپرژیلوس نایجر, آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس فومیگاتوس, فراهمی فسفر