رحمان ذبیحی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
پروین پیکانی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

لوی استروس نظریه پرداز معروف ساختارگرا برای کشف دلالت پنهان اسطوره ها، آن ها را به کوچک ترین واحد تشکیل دهنده، یعنی اسطوره واج تقسیم کرده است و کوشیده با تعیین جایگاه اسطوره واج ها در روایات مختلف و نیز تقابل های دوگانه میان آن ها، معانی نهفته در اساطیر را تبیین کند. در پژوهش حاضر، با بهره گیری از رویکرد ساختاری استروس، شخصیت دوگانه جمشید بررسی شده است. ابعاد متفاوت شخصیت او حاصل سه تقابل دوگانه خیر و شر، مرگ و جاودانگی، اهمیت پیوند خانوادگی و ناچیز شمردن آن است. همچنین، ژرف ساخت اسطوره جمشید بر مبنای الگوی تولد دوقلوها شکل گرفته که در این الگو، فرزند اول واجد چهره ای نیک است و فرزند دوم به سبب به خطر انداختن جان مادر، سیمایی منفی دارد. تا زمانی که همزاد جمشید در اساطیر حضور دارد، نقش نیروی خیر را بر عهده دارد، اما سپس که نقش همزاد او کم و محو می شود، خود جامع هر دو شخصیت مثبت و منفی دوقلوها می شود.

استروس, اسطوره واج, تقابل های دوگانه, اساطیر ایران, جمشید