استعاره های هستی شناختی در شاهنامه فردوسی از دیدگاه زبان شناسی شناختی

استعاره یکی از موضوعات مهم و اساسی در زبان شناسی شناختی است. در این رویکرد، استعاره فقط یکی از ابزارهای تخیل شاعرانه و ویژگی زبانی نیست، بلکه در زندگی روزمره و نیز در اندیشه و عمل ما جریان دارد. بر اساس دیدگاه لیکاف و جانسون (۲۰۰۳م.)، استعاره اساسا روشی است که از طریق آن مفهوم سازی یک حوزه از تجربه در قالب حوزه ای دیگر بیان می شود. حوزه مقصد معمولا انتزاعی تر و حوزه مبدا عینی تر و ملموس تر است. آن ها استعاره های مفهومی را به سه دسته هستی شناختی، ساختاری و جهتی تقسیم کرده اند. هدف این پژوهش، بررسی استعاره های هستی شناختی از نوع مادی در شاهنامه فردوسی است. استعاره های پدیده ای یا مادی از جمله استعاره هایی هستند که بر اساس تجربه انسان از اشیای مادی و فیزیکی شکل می گیرند. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی است. نگارندگان به دنبال این پرسش که استعاره های هستی شناختی از نوع مادی در شاهنامه چگونه به کار رفته است و چه مفاهیمی از طریق این استعاره ملموس شده اند، حدود ۳۸۰۰ بیت از  شاهنامه فردوسی را بررسی کرده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که فردوسی بسیاری از مفاهیم انتزاعی را از طریق اشیای مادی ملموس کرده است. این مفاهیم، حوزه های مقصدی هستند که با حوزه مبداء شیء مفهوم سازی شده اند. استعاره های هستی شناختی پربسامدترین نوع استعاره مفهومی در شاهنامه است.

Keywords:

زبان شناسی شناختی , معنی شناسی شناختی , استعاره مفهومی , استعاره هستی شناختی , استعاره مادی , ادبیات فارسی , شاهنامه فردوسی