یحیی طالبیان - استاد دانشگاه علامه طباطبایی
زهرا فاتحی نصر آباد - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

وحشی بافقی یکی از برجسته ترین سخن سرایان سده دهم هجری و از سرآمدان مکتب وقوع است که در قالب های مختلف شعری، طبع آزمایی کرده است و در همه این قالب ها، اشعار درخوری از خود بر جای گذاشته است. او در منظومه خلد برین به مسائل تعلیمی و اخلاقی اشاره می کند و در این راه، به گونه موثری از ابزارهای بلاغی، به ویژه علم معانی بهره می برد. وحشی با استفاده از علم معانی و ابزارهای مناسب آن، مانند جملات امری، خبری و پرسشی به شیوه های موثر، موفق به انتقال مفاهیم اخلاقی و تعلیم آن ها به مخاطب خود شده است و در عین حال، بدین شیوه حضور مخاطب را در متن نیز برجسته تر نشان داده است. در این پژوهش، به بررسی این دسته از جملات و معانی ثانویه آن ها پرداخته شده، لطایف و ظرایف سهمبحث از علم معانی، یعنی جملات امری، خبری و پرسشی و نیز نقش و تاثیر آن ها در انتقال موثر مضامین تعلیمی شاعر در یک متن تعلیمی شرح و تبیین شده است.

وحشی بافقی, خبر و انشاء, ادبیات تعلیمی, علم معانی, خلد برین