مرضیه یحیی پور - استاد دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران
فاطمه محمدی - کارشناس ارشد دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران

مقاله درباره ویژگی­های ساختاری و ماهوی شعر مقاومت شاعران روسیه از آغاز تا پایان  جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵-۱۹۴۱) است. در ساختار زبانی و ادبی شعر مقاومت این دوره، مشخصه­هایی چون تغییر دستگاه واژگانی شعر، صراحت­گویی، نزدیک شدن مرز شعر به شعار و... به­وضوح قابل مشاهده است. از میان ویژگی­های معنایی و محتوایی شعر این دوره نیز می­توان به احتراز از چپ­گرایی یا راست­گرایی شاعران، میهن­پرستی، تاریخ­گرایی، حماسه­سرایی، تغییر بن­مایه­ها و درون­مایه­ها اشاره کرد. جنگ خانمان­سوز باعث شد تا نگرش شاعران به دو مقوله زمان و مکان هم دچار دگرگونی گردد. تمام این تغییرات دفعی و تدریجی در شعر، فقط برای نیل به یک هدف واحد صورت گرفت: احیای تاریخ و فرهنگ، حفظ هویت و آزادی ملی، که با تجاوز و تعدی دشمن نازی و فاشیست رو به اضمحلال می­نمود. مقاله به بررسی شاخصه­های اصلی شعر مقاومت روسیه در نیمه اول دهه چهل قرن بیستم و سیر تحول و تطور آن در آثار شاعرانی چون اولگا برگولتس، راژدستونسکی، و. سایانوف، آنا آخماتووا و... اختصاص دارد. اما از آنجا که اشعار آخماتووا طی این دوره، از نظر اکثر منتقدان روس، بهترین نمونه تجلی شعر مقاومت است، سعی خواهیم کرد تا با محوریت مجموعه «باد جنگ» آخماتووا که شاهکار شعر میهنی او محسوب می­شود، ساختار ادبی و زبانی، موضوعات اساسی و نقش­مایه­های جدید، مولفه­های محوری زمان­و­مکان، مظاهر میهن­پرستی و قهرمان­پروری و... را در شعر مقاومت روسیه بررسی کنیم.

جنگ, وطن, «باد جنگ», شعر مقاومت, آنا آخماتووا, زمان و مکان