نجمه نظری - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان
راهله کمالی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان

امروزه در حوزه مطالعات میان رشته ای، به ارتباط میان «روان شناسی» و «ادبیات» توجه بسیار می شود. آثار ادبی از سویی حاصل حالات روحی انسان است و از سوی دیگر، روح و روان انسان را می پرورد؛ ازاین رو بستر مناسبی برای بررسی و تحلیل مفاهیم روان شناختی به شمار می آید. شعر عاشقانه، بخش گسترده ای از ادبیات فارسی را در بر می گیرد. در طول تاریخ ادب فارسی، سعدی از معدود شاعرانی است که عشق را به معنی زمینی و آسمانی آن به اوج رسانده است. عشق از مباحث عمده در روان شناسی تجربی نیز به شمار می آید و روان شناسان نامداری چون اریک فروم و استرنبرگ و رنه آلندی به تفصیل درباره عشق و زمینه ها و کارکردهای آن سخن گفته اند. میان دیدگاه سعدی و روان شناسی تجربی به عشق، مشترکاتی دیده می شود که از آن جمله می توان به نقش موثر عشق در تکامل و تعالی انسان و نیز تسلیم در برابر خواست و اراده معشوق و لزوم ایثار و بخشش در عشق اشاره کرد. مشترکاتی که بین دیدگاه سعدی و روان شناسی تجربی دیده می شود، از سویی بیانگر واقع نگری و صداقت سعدی در عشق ورزیدن و اظهار آن است و از سوی دیگر بر پایداری و ثابت بودن بسیاری از معیارهای عشقی سالم و طبیعی تاکید دارد.  

سعدی, غزل, عشق, روان شناسی تجربی