لیلا بهرامی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی پیام نور آباده
محمدرضا میرزانیا - استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور آباده

هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه های نقد صورت گرا یان (فرمالیست های) روس است. این شیوه، یکی از روش های برجسته سازی در یک اثر ادبی است، که در تعریفی ساده می توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره گیری از این ترفند بیانی، به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می انجامد و سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می شود. لیچ، زبان شناس انگلیسی، معتقد است که برجسته سازی در زبان، به دو شکل «هنجارگریزی» و «قاعده افزایی» تحقق می پذیرد. او هشت گونه هنجارگریزی را در یک اثر ادبی از یکدیگر باز شناخته است. در این جستار، به شیوه توصیفی تحلیلی، انواع هنجارگریزی ها مطابق با نظریه لیچ، در اشعار نزار قبانی، شاعر نامدار معاصر سوری، در مجموعه کتاب الحب بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نزار قبانی از انواع هنجارگریزی در اشعار خود استفاده کرده و در این مجموعه هنجارگریزی «معنایی» و «آوایی» بسامد فراوانی دارد و هنجارگریزی «سبکی»، کاربردی ندارد.

نزار قبانی, صورت گرایی, هنجارگریزی, برجسته سازی, قاعده افزایی, آشنایی زدایی, کتاب الحب