بررسی تناقض تبخیر از تشت و متغیرهای اقلیمی موثر بر آن در نیمه غربی و مرکز ایران

تبخیر به عنوان یک مولفه مهم و یک عامل کنترل کننده کلیدی در فرایندهای هیدرولوژیکی عمل می کند. در شرایط گرمایش جهانی، انتظار می رود تقاضای تبخیر از تشت افزایش یابد، اما کاهش در مقادیر تبخیر این فرضیه را که تغییر اقلیم سبب افزایش تبخیر می شود، را به چالش کشیده است. هدف این تحقیق بررسی وجود یا عدم وجود پدیده تناقض تبخیر و همچنین تعیین روند تغییرات تبخیر و سایر متغیر های اقلیمی اثرگذار بر آن می باشد. برای دستیابی به هدف مذکور داده های تبخیر از تشت در مقیاس زمانی سالانه در ۵۰ ایستگاه سینوپتیک پهنه غربی و مرکز ایران با استفاده از روش های ناپارامتری من کندال و تخمینگر شیب سن مورد ارزیابی و تحلیل روند قرار گرفتند. نتایج تحلیل روند با آزمون من کندال نشان داد که تبخیر از تشت در ۱۰% و ۲۸% از ایستگاهها در سطح معنی داری ۵% دارای روند بترتیب کاهشی و افزایشی بود. همچنین نتایج روندیابی میانگین دما به عنوان منبع انرزی لازم جهت انجام تبخیر نشان داد که ۹۴% ایستگاه ها در سطح معنی داری ۵% دارای روند افزایشی هستند. نتایج نشان داد که علیرغم افزایش دما در اکثر ایستگاه ها، پدیده تناقض تبخیر در ۳۸% ایستگاه ها اتفاق افتاده که تناقض تبخیر در ۱۰% ایستگاه ها در سطح معنی داری ۵% بوده است. بطور کلی نتایج نشان داد که در ایستگاه های دارای تناقض تبخیر معنی داری در سطح ۵% ( دارای شیب تبخیر تشت منفی) ، افزایش بیشتر دمای کمینه نسبت به بیشینه، کاهش سرعت باد و ساعت آفتابی عوامل اصلی کنترل کننده میزان تبخیر تشت هستند.

Keywords:

تناقض تبخیر , من کندال , تبخیر از تشت , تخمینگر شیب سن