کیوان بهبودی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
خلیل بردی فتوحی فر - هیات علمی
محدثه زراعتکار - دانش آموخته بیماری شناسی گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران

بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی با عامل Verticillium dahliaeیکی از بیماری های مهم گوجه فرنگی می باشد، به همین دلیل کنترل این بیماری و از جمله کنترل بیولوژیک آن مورد توجه جدی می باشد. قارچ های اندوفیت یکی از عوامل کنترل بیولوژیک محسوب می شوند که علاوه بر کنترل بیماری های گیاهی باعث بهبود رشد در گیاه میزبان می شوند. در این پژوهش پتانسیل بیوکنترلی چند جدایه از قارچ های اندوفیت گیاهی علیه عامل پژمردگی ورتیسیلیومی گوجه فرنگی، به ترتیب به روشهای کشت متقابل در محیط غذایی PDA، آزمون های مختلف آزمایشگاهی و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده، سه گونه قارچ اندوفیت Nigrospora oryzae، Chaetomium globosum و Coniolariella limonispora انتخابی از آزمون کشت متقابل، علاوه بر کاهش میزان جوانه زنی میکرواسکلروت های V. dahliae قادر به تولید آنزیم های سلولاز و کیتیناز و همچنین تولید هورمون اکسین بودند، و قارچ N. oryzae با تولید میزان ۶۲۵/۱۷ میلی گرم در لیتر بیشترین میزان هورمون اکسین را تولید کرد. در بررسی های گلخانه ای و تحت شرایط آلودگی مصنوعی در خاک گلدان، قارچ اندوفیت N. oryzae سبب بیشترین میزان کاهش شدت علائم پژمردگی ورتیسیلیومی (۶۱/۶۷ درصد) در نشاهای گوجه فرنگی رقم حساس فلات در مقایسه با شاهد شد. مقایسه میانگین های برخی شاخص های رشد نشان داد که این قارچ (N. oryzae) تاثیر معنی داری درافزایش طول ساقه، ریشه و وزن تر گیاه نسبت به سایر تیمارها داشت. قارچ اندوفیت Nigrospora oryzae به عنوان قارچ اندوفیت برتر در این بررسی با بیشترین تاثیر بر کاهش شدت بیماری V. dahliae و افزایش طول ساقه، ریشه و وزن تر گیاه انتخاب شد.

کشاورزی پایدار, قارچ, بیماری گیاهی, Verticillium dahliae