محسن ساسانی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
مسعود احمدزاده - گیاه پزشکی

گندم یکی از مهمترین محصولات کشاورزی در ایران است که نقش مهمی درتامین امنیت غذایی کشور دارد، بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه گندم با عامل F. pseudograminearum ، از مهمترین بیمارگرهای گندم است که هر ساله موجب ایجاد خسارت های اقتصادی می شود، در این مطالعه ۸۰ جدایه باکتری جنس باسیلوس از ریزوسفر مزارع گندم شهرستان های استان همدان؛ جداسازی شد، در آزمون کشت متقابل به ترتیب جدایه های UTB ۳ و UTB ۱۱ و UTB ۲۲ و UTB ۴ و UTB ۷ با ۶۰، ۵۵، ۳۷.۵، ۲۲.۵ و ۲۰ درصد بیشترین توانایی را در ممانعت از رشد قارچ F. pseudograminearum نشان دادند، در آزمون تاثیر متابولیت های فرار نیز UTB ۳ و UTB ۷ و UTB ۱۱ به ترتیب با ۵۴، ۵۲ و ۴۹ درصد بیشترین درصد بازداری از رشد قارچ را نشان دادند. این جدایه ها همچنین توانایی تثبیت نیتروژن، تولید سیدروفور و آنزیم های خارج سلولی موثر در کنترل بیولوژیک (پروتئاز، لیپاز و کیتیناز) را داشتند، اما هیچکدام از جدایه ها قادر به تولیدآنزیم فسفاتاز نبودند. بررسی های گلخانه ای که به صورت تیمار بذور گندم با جدایه-های برتر انجام شد نشان داد که جدایه UTB ۳ توانست بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه گندم را به میزان ۸۰.۳۳ درصد در مقایسه با تیمار شاهد کنترل کند، همچنین این جدایه توانست موجب افزایش شاخص های رشدی گندم (طول ساقه و وزن خشک ریشه)، در حضور و عدم حضور قارچ بیمارگر گردد. لذا این جدایه به عنوان جدایه برتر جهت کنترل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه و افزایش شاخص های رشدی گندم معرفی می گردد.

باکتری, کنترل بیماری, تحریک رشد