افق های فکری بیبی مریم بختیاری پیرامون مسائل جامعه ایران عصر قاجار

بیبی مریم بختیاری، نخستین زن خاطرهنویس ایرانی و از شخصیت های مشهور و اثرگذار در تاریخ ایران دوره قاجار وپهلوی اول به شمار می آید که تاکنون درباره اندیشه ها و آرمان های سیاسی اجتماعی وی، مطالعه و بحث های عمیق صورت نگرفته است. روایت غالبی که از شخصیت بیبی مریم ارائه شده، بیشتر در ارتباط با عملکرد سیاسی و کنش درحوزه عمل بوده است. تا به امروز از بیبی مریم بختیاری یا سردار مریم بعدی، یادداشت هایی در قالب خاطرات منتشرگشته که در آن به سرگذشت خود از دوران کودکی تا حوادث فتح تهران توسط مشروطه خواهان بختیاری پرداخته است.هر چند بیبی مریم هدف از نگارش این یادداشتها را ثبت «روزنامه زندگانی خود» عنوان می کند ولی در آن یادداشت ها، بسیاری از باورهای سیاسی و دغدغه های اجتماعی خود را مطرح می سازد. افزون براین، شماری نامه تاریخی از ویبرجای مانده که مدنظر این تحقیق قرار دارند. از این روی، این نوشتار کوشش دارد تا با رویکرد تاریخی، افق های فکریبیبی مریم بختیاری پیرامون جامعه ایران عصر قاجار را ترسیم کند و بدین پرسشها پاسخ دهد: مریم بختیاری در حوزهپیشرفت جامعه ایران آن عصر، چه ایده هایی را بیان کرده است؟ و در این رهگذر چه ساحت هایی از زیست جامعهایرانی را به نقد کشیده است؟ فرض این پژوهش بر این گزاره استوار است که مریم بختیاری متاثر از شرایط زمانه وپرورش در خاندان ایلخانی بختیاری به ارائه نقد و نظرات در مورد مسائل جامعه ایران پرداخته است. از جمله یافته هایپژوهش می توان گفت، شخصیت بی بی مریم تنها به عنوان کنشگری سیاسی و اجتماعی محدود نمی شود بلکه در نوشته-های خود از آرمان های بزرگ و دغدغه های میهن دوستانه برای کشور ایران پرده برداشته است. از مهمترین این آرمان هامی توان به مولفه هایی همچون: آزادیخواهی، وجود قانون، مشروطه طلبی، دفاع از میهن، مسائل حقوقی زنان، طرح هایعمرانی و آبادانی و در نهایت، ترقی تمدن ایرانی اشاره کرد.

Keywords:

بیبی مریم بختیاری , خاطرات بیبی مریم , روزنامه زندگانی , مسائل زنان , تمدن ایرانی