محمدتقی قندهاری - کارشناسی ارشد، مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران
منصور مومنی - دانشیار، مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران
حمیدرضا فیلی - استادیار، مهندسی صنایع، دانشگاه الزهرا

در سال‎های اخیر مسئولان بیش از پیش به مسائل ایمنی خطوط لوله و شبکه توزیع گاز طبیعی، آگاه شده‏اند. به خاطر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گاز طبیعی و نیز ویژگی‌های خطوط لوله و شبکه توزیع گاز، حوادث آن از حوادث صنایع دیگر کاملاً متفاوت می‏باشد. خصوصاً اینکه شبکه توزیع گاز طبیعی از مناطق حساس و پرجمعیتی می‎گذرد، که حوادث آن می‎تواند پیامدهای گوناگونی در ابعاد مختلف مانند ابعاد انسانی، اجتماعی، مالی، سیاسی و یا زیست محیطی داشته باشد. بررسی انواع حوادث شبکه توزیع گاز طبیعی شهری و نیز محاسبه احتمال وقوع آن‎ها به صورت کمی در پژوهش‎های گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته است، تنها در برخی بررسی‎ها حوادث خطوط لوله گاز طبیعی خارج از شهرها مورد توجه قرار گرفته‎اند. در پژوهشی که صورت گرفت، برای شناسایی و ارزیابی کمی حوادث شبکه توزیع گاز طبیعی، از تجزیه و تحلیل درخت رویداد استفاده گردید. بدین منظور شبکه توزیع گاز منطقهمورد بررسی به بخش‎های کوچک‎تر که هر یک از لحاظ شاخص‎های مورد نظر همچون سن شبکه، وضعیت حفاظت از زنگ، نوع منطقه، جنس لوله‎ها و... همگن‎تر هستند، تقسیم شد. در مرحله بعد با توجه به شرایط منطقه و شبکه گاز، با استفاده از تکنیک‎های FMEA و تحلیل درخت رویداد، سناریوهای حوادث مختلف برای این بخش‎ها پیش‌بینی گردید، و احتمال وقوع هر یک از این سناریوها در هر کدام از بخش‎ها با استفاده از تلخیص داده‎های تاریخی به‎دست آمد. نتایج کار این فرصت را فراهم نمود تا بخش‎های مختلف از لحاظ وقوع حوادث گوناگون قابل مقایسه باشند و بخش‏هایی که از لحاظ احتمال وقوع هر سناریوی حادثه پرخطرتر می‎باشند، مورد توجه و حفاظت بیشتر قرار گیرند.

شبکه توزیع گاز طبیعی، سناریوی حادثه، تجزیه و تحلیل درخت رویداد (ETA)، تکنیکFMEA