علیرضا یاوری - استادیار، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

Teucrium stocksianum L. یکی از گیاهان دارویی متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می باشد. در این تحقیق، اندام های مختلف (برگ، گل و ساقه) این گونه از منطقه نیکشهر استان سیستان و بلوچستان جمع آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب های شیمیایی موجود در آنها مورد بررسی قرار گرفتند. اسانس نمونه ها به روش تقطیر با آب، استخراج و ترکیب های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد متوسط اسانس گل، برگ و ساقه به ترتیب ۰.۶۸، ۰.۴۲ و ۰.۱۳ درصد (وزنی/وزنی) به دست آمد. همچنین، در اسانس گل، برگ و ساقه به ترتیب ۳۳، ۳۵ و ۳۲ ترکیب شناسایی شد. آلفا-پینن (۲۳-۸.۶%)، بتا-پینن (۱۰-۴.۹%)، دلتا-کادنین (۲۴.۶-۴.۳%)، کاریوفیلن اکساید (۸.۶-۱.۴%) و ویریدیفلورول + گوایول (۷.۶-۶.۱%) عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس بودند. اسانس گل و برگ غنی از هیدروکربن های مونوترپنی (به ترتیب ۳۵.۶ و ۵۰.۳%) و اسانس ساقه غنی از هیدروکربن های سسکویی ترپنی (۴۲.۳%) بودند. یافته های این پژوهش نشان داد که گل مریم نخودی بلوچستانی پتانسیل تولید اسانس بیشتری نسبت به برگ و ساقه داشت.

اسانس, آلفا-پینن, اندام گیاه, تنوع فیتوشیمیایی, Teucrium stocksianum Boiss, دلتا- کادینن