محسن مشرفی - کارشناس ارشد، بخش مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

در حال حاضر در ایران د ه ها سد مخزنی در حال بهره برداری است که دارای مشکل آورد بالای رسوب می باشند. اگر پیش بینی میزان رسوب های وارد شده و خارج شده از مخزن به درستی صورت گیرد می توان از عملکرد مناسب سد و اجزای آن در طول دوره بهر ه برداری اطمینان حاصل نمود. شب یه سازی عددی رسوب شویی مخزن هم در مرحله طراحی و هم د ر مرحله بهره برداری کم ک بسیاری به طراحی او لیه و خصوصا به مدیریت بهره برداری مخزن سدها خواهد نمود. برهمین اساس در این مقاله با یکی از مهمترین مدل های عددی مطرح در زمینه شبیه سازی پدیده های هیدرولیکی، شبیه سازی رسوب شویی تحت فشار مخزن سد سفیدرود صورت گرفته است. به این منظور توپوگرافی مخزن و موقعیت سد به همراه تخلیه کننده های تحتانی سد سفیدرود در مدل هندسی SolidWork ساخته و رسوب شویی تحت فشار در مدل عددی Flow۳D شبیه سازی گردید. مقایسه و تحلیل آماری نتایج مدل عددی و داده های میدانی نشان می ده د که در این شبیه سا زی میزان حداقل ضریب تبیین ((R(۲ مدل عددی برابر با ۷۶ / ۰ و حداکثر برابر ۹۳ / ۰ می باشد که ضریب مناسبی در این شبیه سازی است. میانگین قدر مطلق خطاهای نسبی حداکثر برابر با ۲۸ درصد میباشد که مقدارخطای بسیار ناچیزی برای مدل عددی حاضر به شمار می آید. نتایج مدل عددی حاضر نشان می دهد که حجم آب تخلیه شده از مخزن سد معادل۵ / ۱۳۳ میلیون متر مکعب می باشد که در حدود ۵ / ۵۸۰ هزار تن رسوبات مخزن در طی عملیات رسوب شویی تحت فشار تخلیه گردیده است. بر این اساس تخلیه هر تن رسوب از مخزن سد سفیدرود مستلزم تخلیه ۲۳۰ متر مکعب آب مخزن می باشد.

مخازن سدها، رسوب شویی، شبیه سازی سه بعدی، مدل عددی، Flow۳D