مختار یعقوبی
کورش امینی

مقدمه: درد ناشی از کرامپ عضلانی یکی از مشکلات و عوارض حین دیالیز در بیماران تحت همودیالیز می باشد. یکی از علل بروز آن ایسکمی اندام است، ولی علت اصلی آن ناشناخته مانده است. ماساژ از دیر باز برای تسکین درد و تن آرامی مورد استفاده قرار می گرفته است و هدف ما از این مطالعه تعیین تاثیر ماساژ در پیشگیری و تسکین شدت درد ناشی از کرامپ عضلانی در بیماران تحت همودیالیز بود. مواد و روش ها: مطالعه فوق نیمه تجربی از نوع کارآزمایی بالینی و مبتنی بر هدف می باشد که طی آن ۴۰ بیمار که کرامپ های مکرر در حین دیالیز داشتند انتخاب گردیدند و قبل و بعد از انجام ماساژ شدت درد ناشی از کرامپ عضلانی بیماران جمع آوری و ثبت گردید. و برای تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار آماری win SPSS استفاده گردید. به منظور مقایسه میانگین ها، از آمار توصیفی و آزمون آماری تی زوجی و تاثیر متغیرهای مداخله گر از آنالیز رگرسیون خطی استفاده شد. یافته های پژوهش: تکرار و شدت کرامپ ها در بیماران تحت همودیالیز به طور معنی داری کاهش پیدا نمود (۰۰۱/۰> P). میانگین شدت درد قبل از مداخله ۷۳/۸ بودکه بعد از مداخله به ۷۰/۱ رسید و در ۱۹ نفر (۵/۴۷درصد) کرامپ بعد از مداخله مشاهده نگردید و در ۲۱ نفر (۵/۵۲ درصد) کرامپ ها با شدت کمتری نسبت به قبل از مداخله بروز نمود. بحث و نتیجه گیری: ماساژ در بیماران تحت همودیالیز یک روش غیر دارویی است که فاقد هرگونه عوارضی جانبی بوده، که باعث پیشگیری و کاهش شدت درد ناشی از کرامپ عضلانی می شود.

hemodialysis, muscle cramp, massage, همودیالیز, ماساژ, کرامپ عضلانی