فاطمه حاجی پور لاطرانی - Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, Tehran, Iran
رضا شعبانی صمغ آبادی - Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, Shahid Beheshti University
آذرتاش آذرنوش - Tehran University

تبارشناسی کنارنگان در دوره ایران باستان و ایران اسلامی   فاطمه حاجی پور لاطرانی[۱]  رضا شعبانی صمغ­آبادی[۲]  آذرتاش آذرنوش[۳]   در اواخر دوره ساسانی، یزدگرد سوم (۶۳۱-۶۵۱م) در آخرین تلاش­ها برای حفظ ملک و ملک پادشاهی، راهی خراسان شد. او قصد داشت نزد کنارنگ توس رود، اما حاکم توس کافی نبودن جا را بهانه کرد و نپذیرفت و او به سوی کنارنگ مرو رهسپار شد. رد پای کنارنگ­ها در دوره ایران باستان و دوره اسلامی و داستان­های شاهنامه فردوسی دیده می­شود. نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش بوده اند که کنارنگ­ها چه کسانی بودند؟ چه مناصب کشوری و لشگری داشتند؟ و در کدام منطقه جغرافیایی ایران حکمرانی می­کردند؟ به منظور پاسخ به این پرسش ها، آثار مورخان سده­های نخستین و همچنین مورخان معاصر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و معلوم شد واژه کنارنگ به معنای نگهدار کرانه­ها، والی و خداوند زمین است و در گزارش­های کتب تاریخی در مفهوم مناصب لشکری و کشوری همچون شاه، فرمانروا، مرزبان و صاحب طرف، سردار و سپهبد آمده است. کنارنگ ها از صفت پهلوانی و عدل و داد برخوردار بودند و حوزه جغرافیایی حکمرانی­شان بیش از همه مختص شهرهای خراسان، نظیر مرو، نساء، توس و ابرشهر نیشابور و در دوره­ای طبرستان بوده است. آنها همنشین خاندان­های نامدار پارتی و ساسانی بودند و با گذشت زمان شکل خاندانی و موروثی پیدا کردند و در سده­های نخستین اسلامی کم وبیش به حیات خود ادامه دادند. واژه­های کلیدی: کنارنگ، شاه، مرزبان، خاندان، خراسان واژه­های کلیدی: کنارنگ، شاه، مرزبان، خاندان، خراسان     [۱]. دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران fatemehajipour@yahoo.com. [۲]. استاد گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)  drshaabani.reza۱۳۱۷@gmail.com [۳]. استاد ادبیات عرب دانشگاه تهران، تهران، ایران drazarnoosh@gmail.com

Keywords: Konarng, Shah, Marzban, Family, Khorasan Ancient Iran and Islamic Iran, کنارنگ, شاه, مرزبان, خاندان, خراسان