ندا خردپیر - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
سیامک یوسفی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
سید پیمان توسلی - شرکت پروتئین گستر سینا، شرکت مادر تخصصی صنایع غذایی سینا، تهران، ایران
نادیا شکرانه - شرکت پروتئین گستر سینا، شرکت مادر تخصصی صنایع غذایی سینا، تهران، ایران

با افزایش جمعیت جهان و نیاز به تولید و عرضه مواد غذایی بیش تر، سهم پروتئین دریافتی از منابع حیوانی نظیر دام، طیور و شیلات مورد اهمیت بسیاری قرار می گیرد؛ هم چنین دامداران نسبت به استفاده از سایر منابع پروتئینی مانند حشرات و نرم تنان در جیره طیور و ماهی ها به دلیل کاهش هزینه ها، کاهش اثرات جانبی فیزیولوژیک و کاهی آلودگی های زیست محیطی تمایل دارند. در این تحقیق ارزش غذایی هفت گونه از بی مهرگان به عنوان جایگزین یا مکمل در جیره غذایی طیور و ماهی ها مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های مورد بررسی عبارت بودند از سوسری ها شامل دو گونه بومی مناطق شهری تهران، سوسری شرقی و سوسری آمریکایی، زنبور عسل، سن گندم، ملخ ها شامل دو گونه بومی جنوب شرق استان تهران ملخ ایتالیایی و ملخ مراکشی، لیسه های خاکزی، حلزون های صدف دار و زالوی آب شیرین. جهت مقایسه ارزش غذایی نمونه ها، پارامترهای درصد چربی با استفاده از دستگاه سوکسله، درصد پروتئین با کمک کجلدال، درصد کلیسم و فسفر با روش نورسنجی شعله ای، درصد رطوبت نسبی با کمک یک آون ساده، درصد ماده خشک و خاکستر با استفاده از کوره الکتریکی، درصد فیبر با کمک دستگاه فایبرتک، مقدار انرژی خام در مقیاس کیلوکالری به ازاء هر کیلوگرم وزن نمونه، و درصد کربوهیدرات با روش مانسون-والکر اندازه گیری شدند. طی مقایسه داده ها با تحقیقات مشابه می توان نتیجه گرفت که سوسری آمریکایی می تواند جایگزین خوبی به جای پودر ماهی در جیره غذای طیور و آبزیان باشد. پیشنهاد می شود این نمونه به دلیل درصد بالای پروتئین، کلسیم، ماده خشک، فیبر، فسفر و انرژی و درصد کمی چربی در جیره غذایی ماهی ها و طیور استفاده شود.

حشرات, نرم تنان, تغذیه, طیور, ماهی