فاطمه یغمایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه نیشابور
محمد درویشی - استادیار گروه گرافیک دانشکده هنر دانشگاه نیشابور
فرزانه فرخ فر - استادیار گروه گرافیک دانشکده هنر دانشگاه نیشابور

خط شکسته، از خطوط زیبای جهان اسلام، سومین گونه از خطوط خوش نویسی ایرانی است که در اوایل قرن یازدهم هجری ابداع شد و در سیر تکامل، توسط درویش عبدالمجید طالقانی به کمال رسید. از شیوه درویش و پیروان او امروز با عنوان سبک و شیوه قدیم قلم شکسته یاد می شود. با گذشت چند قرن و پس از رخوت صد ساله اخیر، یدالله کابلی خوانساری به این قلم جان تازه ای بخشید. در شیوه او هر اثر، فرم، فضا و ترکیب خاص خود را پیدا کرد و همین تنوع و تازگی باعث نام گذاری سبک جدید (معاصر) قلم شکسته شده است. هدف اصلی این مقاله، مطالعه تطبیقی ساختار خط شکسته در آثار درویش عبدالمجید طالقانی، یدالله کابلی خوانساری؛ منتخب هنرمندان دو سبک قدیم و معاصر است. در جهت نیل به این هدف سعی بر آن است که به این سوال پاسخ داده شود که چه وجوه تشابه و تمایزی در ساختار خط شکسته درویش عبدالمجید و یدالله کابلی وجود دارد؟ جامعه آماری این پژوهش مجموعه آثار این دو خوش نویس است که به صورت تصادفی و بر اساس نمونه های منتشرشده در دسترس انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که ساختار خط شکسته در آثار این دو هنرمند، ضمن دارا بودن وجوه مشترکی مانند تنوع شکل حروف و کلمات، جویده نویسی در فضای کشیده ها و استفاده از مرکب های رنگی، تفاوت هایی با یکدیگر دارند که قانون مندی بیش تر حروف و کلمات، ترکیب بندی های خوانا و به دور از پیچش های نامتعارف در آثار درویش و اعمال سلیقه بیش تر و نقاشی گونه تر کردن قطعه در آثار کابلی از جمله آن هاست. 

خوش نویسی, خط شکسته, سبک قدما, سبک معاصران, درویش عبدالمجید طالقانی, یدالله کابلی خوانساری