احسان فضل الهی - دانشگاه آزاد
جمشید پژویان - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه اقتصاد

تحقیقاتی که در زمینه تجارت و محیط زیست صورت گرفته پاسخ قاطعی در مورد نتیجه تاثیر تجارت آزاد بر محیط زیست نداده است؛ به طوریکه برخی از مطالعات حاکی از تاثیر مثبت آزادسازی تجاری بر محیط زیست و برخی دیگر تاثیر منفی را نتیجه داده­اند. هدف این مقاله بررسی رابطه میان تجارت و محیط زیست در کشورهای جهان می باشد. بدین منظور براساس مبانی نظری موجود صحت دو فرضیه «لنگرگاه آلودگی» و «دارایی عوامل» با استفاده از داده های تابلویی برای ۷۷ کشور بین سالهای ۲۰۱۳-۱۹۹۵ مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه بررسی فرضیه لنگرگاه آلودگی حکایت از این دارد که کشورهای با سیاست زیست­های محیطی نسبتا ضعیف، که عمدتا دارای درآمد سرانه پایین هستند، در تولید صنایع آلاینده مزیت دارند.برمبنای فرضیه دارایی عوامل، می­توان اظهار داشت که سیاست های زیست محیطی اثر بسیار جزئی (یا بی اثر) روی الگوی تجاری دارد، در حالیکه مواردی نظیر تفاوت در عامل های تولید یا تکنولوژی تجارت، تعیین کننده اصلی مزیت نسبی است. نتایج نشان می دهد که فرضیه لنگرگاه آلودگی و دارایی عوامل را نمی­توان پذیرفت و انتشار آلودگی به عوامل دیگری بستگی دارد.

تجارت, محیط زیست, آلودگی, فرضیه لنگرگاه آلودگی, فرضیه دارایی عوامل