کاظم ندافی - Department of Environmental Health Engineering, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
مریم غلامی - Department of Environmental Health Engineering, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.Department of Environmental Health Engineering, Abarkouh Paramedical school, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd,

زمینه و هدف: صنایع متعددی از قبیل نساجی، چرم، دباغی، پلاستیک و کاغذ مقادیر زیادی فاضلاب حاوی رنگ­ های مصنوعی تولید می­ نمایند که اغلب این رنگ ­ها سمی و سرطان زا بوده و در صورت تخلیه به محیط باعث ایجاد مشکلات بهداشتی و زیست­ محیطی فراوانی می ­شوند. این مطالعه با هدف بررسی حذف رنگ راکتیو قرمز ۱۲۰ از محلول­ های آبی بوسیله زئولیت طبیعی اصلاح شده با سورفکتانت انجام شد. روش بررسی: زئولیت سمنان، با الک های استاندارد ASTM در اندازه mm ۰/۲ - ۰/۳ دانه­ بندی و سپس با سورفکتانت کاتیونی اصلاح گردید. در این مطالعه، پارامترهای زمان تماس، غلظت اولیه رنگ راکتیو قرمز ۱۲۰، pH، مقدار جاذب در مقیاس آزمایشگاهی بصورت ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. غلظت رنگ در نمونه­ ها با استفاده از اسپکتروفتومتر در طول موج nm ۵۳۷ اندازه­ گیری شد. برای تعیین ایزوترم و سینتیک جذب آلاینده، داده ­ها با استفاده از دو مدل ایزوترمی لانگمیر و فروندلیچ و مدل­ های سینتیکی شبه درجه اول و دوم آنالیز شدند. یافته ­ها: بررسی های جذب نشان داد که میزان جذب رنگ راکتیو قرمز ۱۲۰ با افزایش غلظت اولیه رنگ و زمان واکنش و کاهش پارامترهای pH و جرم جاذب، افزایش می­ یابد. جذب رنگ پس ازmin ۹۰ به تعادل می­ رسد و با افزایش غلظت از ۲۵ به mg/L ۱۰۰، میزان جذب از ۲/۴۷ به mg/g ۵/۱ افزایش می­ یابد. مقادیر ظرفیت جذب رنگ درpH  ۳، ۵، ۷و ۹ به ترتیب ۴/۶۸، ۴/۵۹، ۴/۵۲ و mg/g ۳/۶۹ است. با افزایش دوز جاذب از ۱/۴ به g ۳ در غلظت ثابت mg/L ۷۵ ، مقدار آلاینده جذب شده در واحد جرم جاذب از ۵/۲۱ به mg/g ۲/۴۵ کاهش یافته است. نتایج مطالعات ایزوترم و سینتیک جذب نیز نشان داد که داده ­های حاصل از ایزوترم جذب لانگمویر (۰/۹۸۱۴ = R۲) و سینتیک شبه درجه دوم (۰/۹۸ < R۲ ) تبعییت می­ کنند. نتیجه ­گیری: نتایج این تحقیق نشان می ­دهد که زئولیت ایرانی اصلاح شده با سورفکتانت در مقایسه با زئولیت­ های دیگر نقاط دنیا، قابلیت خوبی در حذف رنگ راکتیو قرمز ۱۲۰ دارد. با توجه به ارزان، در دسترس بودن و سادگی اصلاح، می ­توان این زئولیت را جهت حذف رنگ از فاضلاب صنایع بکار برد.

Reactive Red ۱۲۰, Adsorption, Modified Zeolites, رنگ راکتیو قرمز ۱۲۰, جذب سطحی, زئولیت اصلاح شده