مونا عطارد - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ ، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.
اصغر تابعی - عضو هیات علمی - دانشگاه آزاد اسلمی واحد آستارا

این پژوهش به منظور تعیین ویژگی های مورفولوژیکی الیاف و ترکیب های شیمیایی ساقه ی آفتابگردان رقم چرنیانکا ۶۶ کشت شده در منطقه ی آستارا انجام شد. پس از جمع آوری تعدادی ساقه از این رقم، تعداد ۶ ساقه ی تقریبا هم اندازه، به منظور تعیین ویژگی های مورفولوژیکی الیاف و تعدادی ساقه ی دیگر نیز برای تعیین ترکیب های شیمیایی الیاف انتخاب شدند. آزمایشات مورفولوژیکی به منظور تعیین ابعاد الیاف و محاسبه ی ضرایب بیومتریک در ۳ ارتفاع ساقه ها ( ۵، ۵۰ و ۷۵ درصد ارتفاع هر ساقه) با دفیبره کردن الیاف به کمک روش فرانکلین انجام شد و تعیین ترکیب های شیمیایی طبق استاندارد TAPPI در دو حالت با پوست و بدون پوست انجام گردید. میانگین کل طول الیاف، قطر الیاف، قطر حفره و ضخامت دیواره به ترتیب ۶۶۳ ، ۸۴۸/۲۹، ۱۸۲/۲۵ و ۳۳۶/۲ میکرون اندازه گیری شد و میانگین کل ضریب درهم رفتگی، ضریب انعطاف پذیری و شاخص رانکل نیز به ترتیب ۶۸۱/۲۲، ۲۵۹/۸۴ و ۱۸۸/۰ محاسبه گردید. میانگین کل درصد سلولز، لیگنین، مواد استخراجی محلول در استن، محلول در الکل، محلول در آب گرم و خاکستر نیز به ترتیب ۰۶۶/۴۰، ۷۵۸/۲۲، ۹۵۳/۳، ۸۶/۱، ۱۸۶/۲ و ۲۰۸/۳ تعیین شد. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع ساقه، طول الیاف افزایش یافت، ولی این افزایش معنی دار نبود. همچنین با افزایش ارتفاع ساقه، قطر، قطر حفره و ضخامت دیواره سلولی الیاف کاهش یافتند که این کاهش برای قطر و قطر حفره ی سلولی در ارتفاع ۷۵ درصد ساقه معنی دار بود، ولی برای ضخامت دیواره ی سلولی در طول ساقه معنی دار نبود. همچنین نتایج نشان داد که وجود پوست تاثیر معنی داری بر درصد همه ی ترکیب های شیمیایی داشته است، بطوریکه ساقه ی با پوست، دارای سلولز کمتر و لیگنین، مواد استخراجی و حاکستر بیشتری نسبت به ساقه ی بدون پوست است.

ساقه ی آفتابگردان , ابعاد الیاف , ضرایب بیومتریک , ترکیب های شیمیایی , پسماندهای کشاورزی