نسرین حسن زاده - استادیار، دکترای آلودگی محیط زیست، گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه ملایر

فلزات سنگین از جمله آلاینده های پایدار و بادوام محیط زیست به شمار می روند، چرا که مانند سایر آلاینده-های آلی از طریق واکنشهی شیمیایی یا فرایندهای زیستی در طبیعت تجزیه نمی شوند. برخی این فلزات درمقادیر کم به طور طبیعی برای بدن و محیط، لازم و ضروری می باشند ولی در غلظت های بالاتر، که توسطفعالیت های انسانی به محیط وارد می گردد می تواند خطرات زیست محیطی فراوانی را به بار آورند. در سالهایاخیر پایش کمی اکوسیستم های آبی از سنجش مقدار آلاینده در آب، رسوب و بافت ماهی به سنجش هایکیفی اثرات آلاینده ها بر آبزیان و بررسی وضعیت سلامت آبزیان و نهایتا اکوسیستم های آبی سوق پیدا کردهاست. استفاده از انواع مختلفی از بیومارکرها جهت تشخیص تاثیرات منفی آلاینده ها بر موجودات آبزیامروزه کاربرد وسیعی پیدا کرده است. متالوتیونین ها از جمله بیواندیکتورهای مهم در تعیین خسارت ناشی ازفلزات سنگین در آبزیان هستند. متالوتیونین پروتئینی با وزن مولکولی کم در حدود ۶ تا ۸ هزار دالتون،سرشار از اسید آمینه سیستئین (۲۰-۳۰ درصد)، غیر آنزیمی و متصل شونده به فلزات سنگین است. این پروتئین در پاسخ به آلودگی فلزات سنگین مانند جیوه، کادمیوم، مس و روی در بدن مهره داران و بی مهرگان سنتز میشود. این پروتئین به دلیل ظرفیت بالای ترکیب، با اتمهای فلزی متصل شده و تشکیلخوشه های تیولات داده و به عنوان مقصد نهایی برخی یون های فلزی شناخته می شود.

فلزت سنگین، بیومارکر، متالوتیونین، سمیت زدایی و اکوسیستم آبی