عاطفه نمکی - دانشجوی کارشناسی ارشد (گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشارزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
زهرا قهرمانی - استادیار (گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشارزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
میترا اعلایی - استادیار (گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشارزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
طاهر برزگر - دانشیار (گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشارزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
محمدابراهیم رنجبر - دانش آموخته دکتری (گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشارزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)

مارچوبه گیاهی خوراکی، دارویی، چندساله و متعلق به خانواده گیاهی Asparagaceae است که بومی آسیا، شمال آفریقا و اروپا میباشد. ایران یکی از مناطق اصلی رشد و پراکنش این گیاه محسوب میشود. پژوهش ها نشان داده که مارچوبه های بومی ایران دارای تنوع مورفولوژیکی بالایی بوده و در شرایط مختلف آب و هوایی و خاکهایی با خصوصیات متفاوت رشد میکنند. هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی و بررسی مورفولوژیکی دو توده خودرو از گونه A. azerbaijanensis در مناطق شمال غربی ایران به منظور بررسی ویژگیهای رویشی و زایشی توده های ذکر شده و امکان استفاده از آنها در برنامه های اصلاحی مارچوبه بود. نتایج نشان داد که میانگین طول و قطر اسپیر در توده های اهر و ماکو، ۴۸/۹۴ سانتیمتر و ۴/۷۰ میلی متر بود. در توده های مورد بررسی به طور متوسط تعداد ۲/۳۷ بذر در هر میوه و تعداد ۱۵۹/۴۰ میوه در هر بوته شمارش گردید و میانگین تعداد کلادود در توده های گونه A. azerbaijanensis، ۱۰/۲۸ عدد ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در توده های گونه A. azerbaijanensis با افزایش تعداد شاخه جانبی اولیه و ثانویه، طول اسپیرهای تولید شده افزایش و ضخامت آنها به طور معنیداری کاهش می یابد. براساس نتایج نهایی این مطالعه، توده های خودرو گونه A. azerbaijanensis با توجه به برخورداری از تنوع مورفولوژیکی مناسب و تولید اسپیرهایی با طعم و اندازه مطلوب، گزینهای مناسب در جهت بکارگیری در برنامه های اصلاحی مارچوبه با هدف تولید مارچوبه هایی با رشد رویشی برتر میباشند.

توده اهر، توده ماکو، صفات مورفولوژیکی، مارچوبه ایرانی، .Asparagus azerbaijanensis