آیلار محمدپور باروق - گروه باغبانی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
شیرین دیانتی دیلمی - روه باغبانی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
علی فدوی - گروه فناوری صنایع غذایی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران

ارقام مختلف ارکیده فالانوپسیس یکی از پرطرفدارترین ارکیده های گلدانی و شاخه بریده موجود در جهان هستند که در سطح تجاری تولید میشوند. به دلیل عدم امکان تکثیر غیرجنسی این گیاه به شیوه های معمول، بالا بودن هزینه های تولید و تکثیر نشاء آن به دلیل وابسته بودن به سیستمهای کشت درون شیشه ای و استفاده از تنظیم کننده های رشد گران قیمت مانند تیدیازورون برای تولید جنین های بدنی، یافتن و معرفی روشهای ساده و ارزان برای تکثیر غیرجنسی این گیاه، میتواند راهکاری ارزشمند و مورد توجه برای تولیدکنندگان تجاری آن باشد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ریزنمونه های پروتوکورمی ارکیده فالانوپسیس در هشت تیمار محیط کشت شامل ۱/۲ اماس (شاهد)، فاست تغییر یافته و محیطهای ساده کم هزینه دست ساز (محیطهای یک تا شش) در سه تکرار، کشت شدند. سه ماه پس از کشت، صفات مورفولوژی و بیوشیمیایی پروتوکورمهای رشد یافته شامل وزن تر و خشک، حجم، تعداد و محتوای کربوهیدرات پروتوکورمها ثبت شد. نتایج نشاندهنده اثر مثبت استفاده از قندها به صورت ترکیبی، روی پروتوکورم-زایی بود. محیط کشتهای شش و فاست دارای ترکیب قندهای فروکتوز و ساکارز (به ترتیب با تولید ۱۳۴ و ۱۳۱ عدد پروتوکورم) با اختلاف معنیدار نسبت به سایر محیطهای کشت، بیشترین مقدار پرتوکورم زایی را داشتند. با توجه به کاهش ۷۴ درصدی هزینه های کشت در محیط شش، این تیمار به عنوان ارزان قیمتترین محیط کشت جامد جهت پروتوکورمزایی ارکیده های فالانوپسیس بدون نیاز به استفاده از مواد تنظیم کننده رشد، شناخته شد.

تکثیر غیرجنسی، جنین زایی بدنی، فروکتوز، محیط کشت ارزان، مواد تنظیم کننده رشد.