زهرا فاریابی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان
حسین علایی - دانشیار بیماری شناسی گیاهی ، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان
اعظم زین الدینی ریسه - استادیار بیماری شناسی گیاهی ، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان

نماتد ریشه گرهی از خسارت زاترین نماتدهای انگل گیاهی بوده و به علت پراکندگی وسیع، دامنه میزبانی بالا و تاثیر متقابل با قارچها و باکتریهای خاکزاد گیاهی در رده مهمترین بیمارگر های گیاهی میباشد. در این پژوهش پتانسیل فعال کننده های زیستی تریکودرما بصورت محلول پاشی در کنترل نماتد ریشه گرهی گوجه فرنگی رقم حساس سوپر چف مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل: میکس عصاره های خام تریکودرما بصورت همراه و بدون عناصر غذایی، ترکیبات تجاریISR۲۰۰۰ و نماتدکش ولوم استفاده شد. آزمایش گلخانه ایبراساس طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار انجام گردید و پس از گذشت ۹۰ روز شاخصهای بیماریزایی نماتد ارزیابی شد. نتایج نشان داد که شاخصهای بیماریزایی مانند تعداد گال، کیسه تخم، لارو سن دوم و فاکتور تولید مثل در گلدانهای تیمار شده با عوامل بیوکنترل نسبت به شاهد آلوده تفاوت معنی داری داشت. در تیمار نماتدکش ولوم ومحلول پاشی ترکیب زیستی Mix.E، کمترین میزان آلودگی گال نسبت به حجم ریشه، به ترتیب برابر با ۳۰ و ۳۰/۷۶ درصد و میزان آلودگی کیسه تخم نسبت به حجم ریشه، برابر با ۲۴/۵۶ و ۲۹/۳۳ درصد میباشد. بیشترین کاهش تعداد لارو سن دوم در تیمار ولوم،و محلول پاشی ترکیبات زیستی Mix.E و Mix.E+ (همراه با عناصر غذایی) بترتیب برابر با ۸۶/۸۳ و ۷۲/۵ و ۶۲/۵ درصد، در مقایسه با تیمار شاهد نماتد مشاهده شد. استفاده از ترکیب زیستی Mix.E در کنار سم ولوم نشان دهنده تاثیر بالا و قابل مقایسه ترکیبات زیستی در کنار ترکیب شیمیایی ولوم بوده است و دارای بیشترین درصد کنترل و کمترین میزان تولید مثل نماتد را داشتند.

نماتد ریشه گرهی، قارچ تریکودرما، کنترل بیولوژیک، گوجه فرنگی