فخرالدین لورگی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عبدالعلی شجاعیان - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

خیار تلخ (Momordica charantia.L) یا کارلا گیاهی دولپه، یکساله و بالارونده متعلق به خانواده کدوییان است. تعداد کروموزومهای آن۲n =۲x=۲۲ بوده و میوه های سبز زگیل مانند و یا چروکیدهای که شبیه کدو یا خیارچنبر هستند را تولید میکند. با توجه به اینکه ارزیابی تنوع ژنتیکی قبل از شروع کارهای اصلاحی یا مطالعات ژنتیک امری ضروری میباشد. در همین راستا به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی ارقام گیاه خیارتلخ کشت شده در شرایط آب و هوایی تهران، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در قالب طرح میکروپلات با چهار تکرار اجرا شد. بذور ۱۰ ژنوتیپ مختلف گیاه خیارتلخ از بانک ژن و برخی مناطق شرق آسیا ته یه شد نتایج نشان داد تمامی صفات مورفولوژی میوه (به جز اسیدیته کل) به طور معنیداری تحت تاثیر ژنوتیپ قرار گرفتند. مقایسه میانگینها نشان داد ژنوتیپ ON۳ دارای بیشترین طول میوه ۲۳۳/۲) میلیمتر) و ژنوتیپ OS بیشترین وزن میوه ۱۱۲/۵۷) گرم) بود. همچنین میوه توده های KN و ON۳ دارای بیشترین سفتی بافت و ژنوتیپ OS دارای کمترین سفتی بودند. نتایج برآوردهای ژنتیکی صفات نشان داد طول میوه و طول دم میوه به ترتیب بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنتیکی را داشتند، دارای بیشترین تنوع نسبت به سایر صفات بودند. طول دم میوه با ۹۶ درصد بیشترین و اسیدیته کل با ۵۴ درصد کمترین وراثت پذیری را داشتند.

تنوع مورفولوژیکی، خیارتلخ، ضریب تغییرات ژنتیکی، ضریب تغییرات فنوتیپی، وراثت پذیری