محمدعلی چلونگر - استادیار تاریخ دانشگاه اصفهان.

حکومت فاطمیان در فاصله سال های (۲۹۷-۵۶۷ ه.ق) در دو نقطه شمال آفریقا برسرکارآمد؛ ابتدا در مغرب اسلامی به مرکزیت قیروان (۲۹۷-۳۶۲ ه.ق) و سپس در مصر به مرکزیت قاهره (۳۵۸-۵۶۷ ه.ق). سیاست های مذهبی این دو مرکز متفاوت بود. این مقاله بر آن است تا نخست سیاست های دوران مغرب را با سیاست های دوران استقرار در مصر از زمان فتح تا پایان حکومت الظاهر (۳۵۸-۴۲۷ ه.ق)، که سال های اقتدار فاطمیان بود، مقایسه و تحلیل کند.دوم، اهداف و شیوه های اجرایی سیاست های مذهبی فاطمیان رادر مغرب و مصر تحلیل کند. سوم ،نقش خلفای فاطمی را در اجرای این سیاست ها تبیین نماید. اما سیاست مذهبی فاطمیان در مغرب، بر شیوه تحمیل عقاید و شعائر دینی اسماعیلیان استواربود و همین امر موجب تداوم نیافتن حضور سیاسی و معنوی و دینی آنان در مغرب شد. سیاست مذهبی آنها در مصر بر شیوه تسامح و آزادی مذاهب دیگر در بیشتر دوران حضورشان مبتنی بود. این شیوه بااینکه زمینه نفوذ مذهبی و اعتقادی را فراهم نمی آورد ، موجب تداوم حضور سیاسی آنان به مدت ۲۰۹ سال (۳۵۸-۵۶۷ ه.ق) می شد.  

فاطمیان, مغرب, مصر, سیاست های مذهبی, اسماعیلیان, اهل سنت, شیعه