حسن حضرتی - استادیار تاریخ دانشگاه تهران
عبدالواحد قادری - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تربیت مدرس تهران

اوضاع سیاسی- اجتماعی جهان اسلام، به ویژه خاورمیانه، در نیمه سده بیستم شرایطی را به وجود آورد تا جنبشی به نام حزب التحریر (حزب آزادی بخش) در آن شکل بگیرد. این حزب در سال ۱۹۵۲م در شهر قدس به رهبری شیخ تقی الدین النبهانی، که از زمره دانش آموختگان الازهر بود، وارد صحنه مبارزات اسلامی در راه بیداری امت اسلامی گردید. آن گونه که از نام آن برمی آید حزب درصدد است تا با فراهم کردن شرایط و زمینه ها، جوامع اسلامی را از قیود دیربنیادی که امت اسلامی را از پیشرفت و کمال بازداشته است رها کند. از جمله آن موانع، نبود قدرت اندیشه در نزد مسلمانان است. اندیشه سیاسی حزب التحریر بر محور تشکیل دولت اسلامی قرار دارد که با عنوان خلافت از آن نام می برند و به تبع آن، رئیس دولت اسلامی را نیز خلیفه می نامند که به اداره امور خلافت (دولت اسلامی) می پردازد. در این نوشتار تلاش می شود عمل و اندیشه سیاسی حزب التحریر به استناد مکتوبات و منشورات موجود بررسی و ارزیابی گردد.

بیداری اسلامی, شیخ تقی الدین النبهانی, حزب التحریر, خلافت