زهرا محمدی - استاد . دانشگاه زنجان
ایوب اسماعیل نژاد نودهی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

ساختار سازه­­­­­­­­­­­­­ای و فضای واکه­ ا­­­ی از مهمترین ویژگی­های فیزیکی ﺁوا­های گفتار محسوب می­شود. بر اساس بررسی دنیل جونز واکه­ها در اغلب گونه­ های زبانی، ذوزنقه سنتی را تشکیل می­دهند. در حالی که در ﺁواشناسی ﺁکوستیک بر اساس مدل پیترسون و بارنی (۱۹۵۲) با در نظرگرفتن ساختار سازه­ای واکه­ ها (F۱، F۲) برای واکه­ های موجود در یک زبان یا یک گونه خاص زبانی، در دستگاه مختصات دکارتی فضای واکه­ای ترسیم می­شود. به این ترتیب فضای واکه­ ای دو بعدی برای واکه­ ها به وجود می­ﺁید که شکلی نزدیک به ذوزنقه جونز دارد و تعداد این واکه­ها در گونه­ های مختلف متفاوت است. در زبان فارسی، فضای واکه­ ای متشکل از شش واکه /ᴂ/ ،/a/ ،/e/ ،/o/ ،/i/ ،/u/ است که این مجموعه برای گونه­ های شرق زبان گیلکی شامل ۸ واکه /ᴧ/ ،/a/ ،/e/ ،/o/ ،/i/ ،/u/ ،/ə/ ،/y/ است. هر یک از واکه­ های مذکور بر­اساس مقادیرF۱, F۲ به دست ﺁمده از نرم­افزار پرت، به وضوح بر روی نمودار، جایگاه خود را می­یابند و فضای واکه­ ای گویش­ها­ی مورد نظر را تشکیل می­دهند.

ﺁواشناسی فیزیکی, ساختار سازه ای, فضای واکه ای, گویش های گیلکی, زبان گیلگی