سارا زارع - گروه زبانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
معصومه ارجمندی - گروه زبان انگلیسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

طبق نظریه پساساختگرایی لاکلا و موف (۱۹۸۵)، همه­ پدیده­ های اجتماعی تحت تاثیر فرآیندهای گفتمانی شکل می­گیرند و اجتماع، عرصه­ مبارزه برای تعریف و تثبیت معنا است. آنان معتقدند گفتمان­ها همواره با استفاده از سازوکارهای معنایی از طریق روش­های مختلفی همچون مطبوعات، برای تاثیرگذاری بر روی افکار عمومی با هم در حال رقابت­اند و این منازعات معنایی تابع تحولات اجتماعی است. در این پژوهش با تلفیق نظریه لاکلا و موف و نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (۱۹۹۵) که زبان را به ­عنوان کنش اجتماعی با کاربرد متفاوت معرفی می­کند، قصد بر این است تا مشخصه­های اجتماعی- معنایی در گفتمان سمن­ها (به عنوان گروه اول تحقیق حاضر) و موسسات خیریه (به عنوان گروه دوم) و نیز چگونگی شکلگیری و تعامل بین آنها و بازنمایی منازعات معنایی این دو گفتمان در محافل اجتماعی به­ ویژه مطبوعات در حوزه­ کودکان کار و خیابان بررسی شود. همچنین، در پژوهش حاضر بر اساس دیدگاه فرکلاف، مفصل­بندی گفتمان و استفاده از دو سازوکار مهم برجسته­سازی و حاشیه­رانی و فرایندهای دیگر تحلیل انتقادی مانند مجهول­سازی و اسم­سازی که از ابزارهای برجسته­سازی­اند، ارتباط بین دیدگاه­های فکری، سیاسی و اجتماعی فعالان دو گروه نام­برده مشخص و تبیین می شود. داده­های تحقیق حاضر شامل متون منتخبی از رسانه­ها و مطبوعاتی است که به صورت موردی از خیریه­ها و سمن­های فعال در زمینه­ کودکان کار و خیابان در دهه­ هشتاد و نود شمسی انتخاب شده است. بررسی و تحلیل متون انتخابی پیرامون تحلیل گفتمان انتقادی از دیدگاه­های ایدئولوژیکی نهادهای مربوطه به­ مفصل­بندی گفتمان برای تعیین محل­ نزاع معنایی آنها توصیف و تبیین گردیده است.

پساساختارگرایی, رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی, سازمان های مردم نهاد, موسسات خیریه