علی صالحی ساردویی - دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

گیاه Oxalis corniculata (با نام فارسی شبدر ترشک و نام محلی ترشه واش) یکی از گیاهان دارویی است که از قدیم به عنوان غذا و دارو استفاده می شده است. این گیاه متعلق به تیره Oxalidaceae گیاهی علفی و یک ساله با میوه کپسول و از جمله گیاهان دارویی با ارزشی است که درمناطق معتدل ایران به خصوص منطاق شمالی در خاکی با pH حدود ۶۳/۷ رویش دارد. کلیه قسمت های گیاه مورد استفاده غذایی و دارویی قرار می گیرد و از قدیم الایام به عنوان سبزی مفید، معطر و چاشنی مورد استفاده قرار می گرفته است. اسیدهای چرب عمده در عصاره گیاه ترش واش عبارتند از پالمیتیک اسید، مخلوطی از اولئیک، لینولئیک، لینولنیک و استئاریک اسید. عصاره های متانولی و اتانولی این گیاه نیز حاوی پروتئین، کربوهیدارت ، گلیکوزیدها، فیتواسترول ها، ترکیبات فلاوونوئیدی، اسیدهای آمینه و روغن های فرار است. برگ های این گیاه حاوی تارتاریک اسید، سیتریک اسید، کلسیم اگزالات، فلاوون ها ، گلیکوفلاوون ها ، فلاونول ها و اسیدهای فنولیک مانند پارا-هیدروکسی بنزوئیک ، اسیدهای وانیلیک و سیرینجیک و ویتامین های C و E می باشد. مطالعات نشان داده است که سه نوع گلیکوفلاوون به نام های ایزوارینتین ، ایزوویتکسین و سرتیسین در برگ های گیاه شبدر ترشک وجود دارند. برگ های این گیاه دارای ارزش تغذیه ای می باشند و می توان آن را به عنوان یک سبزی خوراکی مصرف نمود. برگ های گیاه ترش واش غنی از مواد معدنی مانند سدیم (حدود ۱۲/۱ درصد)، پتاسیم (حدود ۱۷/۲ درصد)، کلسیم (حدود ۵۱/۲ درصد)، نیتروژن (حدود ۵۶/۳ درصد) و منیزیم (حدود ۲۵/۰ درصد) می باشد که این ترکیبات معدنی برای تنظیم چرخه های متابولیکی در بدن انسان ضروری می باشند. در مطالعات گذشته، عصاره گیاه فعالیت ضد میکروبی قوی علیه باکتری های گرم مثبت و منفی و همچنین باکتری های مقاوم به دارو نشان داده است.

خواص دارویی, شبدر ترشک, فیتوشیمی, گیاه دارویی