محمد مهدی حسین زاده - دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
سمیه عمادالدین - استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
فخرالدین نامجو - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

شدت و تیپ هوازدگی در نواحی مختلف متفاوت میباشد که این اختلافها ناشی از عوامل جغرافیایی از قبیل عرض جغرافیایی، زاویه تابش، ارتفاع، دوری و نزدیکی به دریا و ... میباشدکه با توجه به اقلیم خود نوع هوازدگی را به وجود میآورد. برای شناسایی وضعیت هوازدگی در سطح منطقه مورد مطالعه از مدلهای پلتیر استفاده شد و از بین هفت مدل پلتیر، دو مورد )مناطق مورفوژنتیکی و شدت و تیپ هوازدگی( مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش به منظور بررسی وضعیت هوازدگی و شکلهای مورفوژنتیکی حوضه قرهسو، عناصر اقلیمی متوسط دما و بارش سالانه ایستگاههای اقلیمی منطقه که دارای مشاهدات همزمان بوده انتخاب شده است که حدود ۲۰ ایستگاه که دادههای مناسبی از لحاظ طول دوره آماری ) ۲۴ ساله( داشتند انتخاب شدند. در ادامه، بعد از بررسی روند دما و بارش در منطقه مورد مطالعه، رژیمهای مربوط به هر ایستگاه از روی مدلهای پلتیر تعیین شد و بعد از دادن ارزش وزنی به آنها در پایگاه داده ثبت گردید. و در ادامه تجزیه و تحلیلها در محیط GIS صورت گرفت. نتایج مدل مناطق مورفوژنتیکی نشان داد که از ۳ وضعیت مورفوژنتیکی موجود در مدل پلتیر، ۹ وضعیت در شرایط اقلیمی منطقه اتفاق میافتد. قسمتهای شمالی منطقه از نظر مناطق مورفوژنتیکی جزء مناطق ساوان محسوب میشود. ویژگی غالب منطقه ساوان را میتوان فعالیت آبهای جاری با شدت شدید تا ضعیف و تاثیر متوسط بادهای غالب منطقه نام برد. قسمتهای جنوبی منطقه مورد مطالعه بدلیل بارش ناچیز و دمای کم جزء منطقه خشک محسوب میشود. ویژگی غالب منطقه خشک را میتوان باد شدید، فعالیت آب جاری و حرکات توده ضعیف نام برد. و همچنین نتایج رژیم هوازدگی نشان داد که از هفت رژیم هوازدگی موجود در مدل پلتیر، سه وضعیت در شرایط اقلیمی منطقه اتفاق میافتد، به طوری که در مناطق کوهستانی منطقه، هوازدگی از نوع مکانیکی ملایم رخ میدهد، در صورتی که در مناطق شمالی به علت دما و بارشهای زیاد، بیشتر هوازدگیها از نوع شیمیایی متوسط است که بیشترین بخشهای منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده است.

رژیم هوازدگی, مناطق مورفوژنتیکی, مدل پلتیر, حوضه قرهسوی گرگان