محمدرضا جلیلوند - دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران،و موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

آنچه موجب تفاوت و امتیاز جمهوری اسلامی ایران از سایر کشورهای جهان شده، تلاش آن برای ارائه سبک جدیدی از زندگی، حکومت و حکمرانی بر مبنای آموزه های اسلام است. بر اساس بیان مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی دو مرحله انقلاب و نظام سازی را پشت سر گذاشته و اکنون در مرحله دولت سازی اسلامی قرار دارد و در صورتی که بتواند با موفقیت از این مرحله عبور کند، زمینه های لازم برای ایجاد جامعه اسلامی و تمدن اسلامی فراهم می گردد. از این منظر، نیروهای اجتماعی در بدنه جامعه و مسئولین و زمامداران کشور بایستی متمرکز بر نظریه دولت اسلامی بوده و نظام حکمرانی را مبتنی بر این ایده، پیش برده و در صورت لزوم، بازطراحی نمایند. بر این اساس، هدف نوشتار حاضر، تبیین بنیان های نظری الگوی حکمرانی در تراز تمدن نوین اسلامی است. یافته های این پژوهش که از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و استفاده از منابع کتابخانه ای (مرور ادبیات) صورت پذیرفته نشان می دهد که الف) مهمترین مولفه های تمدن ساز از منظر مقام معظم رهبری عبارتند از فلسفه، علم، خدامحوری و اعتماد به نفس، و آرمانگرایی واقع بینانه؛ ب) شاخصهای حکمرانی اسلامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عبارتند از پاسخگویی و حق انتخاب و اظهارنظر برای مردم، حاکمیت قانون، کیفیت قوانین و مقررات، کارایی و اثربخشی، مبارزه با فساد، ثبات سیاسی، آزادی و مشارکت عمومی؛ ج) حکمرانی اسلامی بر اساس مبانی اسلامی، دارای سه مولفه اصلی »روابط حکومت و مردم«، »روابط حکومت با عرصه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی« و »نظام اداری و روابط اجزای حکومت« است؛ د) زمانی که دولت اسلامی شکل می گیرد، حکمرانی اسلامی تحقق پیدا میکند. شاخص های دولت اسلامی عبارتند از سلامت اخلاقی و عملکردی، عدالت طلبی، سلامت اقتصادی و مبارزه با فساد، توجه به قانون و نهادینه نمودن آن، حکمت و خردگرایی در امور، و تکیه به ظرفیت و توانایی درونزای کشور.

حکمرانی اسلامی، تمدن نوین اسلامی، مبانی نظری، الگوی اسلامی-ایرانی