امیر باقری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
وحید رضا صفدری - دانشیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
امیر لشگری - استادیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
آژنگ تاج دینی - دانشیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج

ارمک­ها (ریش­بز) یا افدراها ازجمله گونه­های بومی رویشگاه ایران و تورانی هستند که تاکنون ویژگی­های آناتومیکی و فیزیکی آنها مورد مطالعه قرار نگرفته است. بدین منظور چوب تنه سه گونه ارمک میانه (Ephedra intermedia)، ارمک ریش بز (Ephedra major) و ارمک بیابانی یا ارمک آسیای مرکزی (Ephedra strobilaceae Bge.) از مناطق کویری استان یزد جمع­آوری و ویژگی­های آناتومیکی و فیزیکی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که سه گونه از افدراهای ایران نظیر سایر گونه­های افدراهای جهان از سه جزء آناتومیکی: آوند، تراکئید و فیبر برخوردارند و روی دیواره بعضی از آوندها پونکتواسیون­های بزرگ شبیه پونکتواسیون­های تراکئیدی وجود دارد که حد واسط بودن بازدانگان و نهاندانگان که توسط دیگر محققان پیشنهاد شده است را قوت می­بخشد. از مهمترین ویژگی­های آناتومیکی افدراهای ایران می­توان به دوایر رویشی واضح و دندانه دار، اشعه­های چوبی بلند و بسیار ناهمگن و دریچه­ های آوندی مشبک آنها اشاره کرد. البته بین سه گونه از افدراهای ایران تفاوت آناتومیکی که موجب شود تا سه گونه از یکدیگر مورد شناسایی قرار گیرند مشاهده شد. میانگین ویژگی های فیزیکی (دانسیته های خشک و تر، هم کشیدگی و واکشیدگی) چوب افدراهای با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشته ولی میانگین هم کشیدگی و واکشیدگی در جهت شعاعی نسبت به جهت مماسی بیشتر بود.

افدراها, ویژگی های آناتومیکی, ویژگی های فیزیکی, پونکتواسیون