وحیدرضا صفدری - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ،گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ

از طریق ویژگی­های مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی می­توان کیفیت گونه­های چوبی و غیرچوبی را برای استفاده در صنایع خمیرکاغذ پیش­بینی نمود. در این مطالعه ویژگی­های مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی چوب چهار گونه­ درختی بومی ایران از خانواده نارون­ها (Ulmaceae) که عبارتند از ملج (Ulmus glabra)، اوجا (Ulmus compestris)، آزاد (Zelkova carpinifolia) و داغداغان(Celtis australis)،  مورد مقایسه قرار گرفتند. سه درخت از هر گونه انتخاب و از هر کدام یک مقطع عرضی (دیسک) به ضخامت ۵ سانتی­متر تهیه شد. از سه بخش نزدیک به مغز، میانه و نزدیک به پوست خلال­های چوبی تهیه و در محلول اسید استیک و آب اکسیژنه (نسبت ۱ به ۱)، در دمای۶۰ درجه سانتی­گراد به مدت ۴۸ ساعت گذاشته شدند تا دیفیبره شوند. به­طوری­که ضریب­های بیومتری الیاف در سه بخش و در چهار گونه اندازه­گیری و توسط طرح آماری فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که گونه آزاد کمترین مقدار لیگنین، خاکستر و مواد استخراجی و بالاترین مقدار سلولز را داراست. همچنین الیاف این گونه از بالاترین ضریب درهم­رفتگی و ضریب رونکل برخوردار بوده، در نتیجه در میان خانواده نارون­ها (Ulmaceae) مناسب­ترین گونه مورد استفاده در کاغذسازی می­باشد. طول فیبر و همچنین ضخامت دیواره الیاف بخش نزدیک به پوست نسبت به بخش نزدیک به مغز به­صورت معنی­داری بیشتر بوده که پیش­بینی می­شود خواص مکانیکی خمیرکاغذ تولیدی در نواحی سه­گانه با یکدیگر متفاوت باشند.

مورفولوژی الیاف, ترکیبات شیمیایی, ملج, اوجا, آزاد و داغداغان