شامحمد امیری - عضو هیئت علمی/ سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

به منظور تعیین خصوصیات الیاف، خواص شیمیایی و خمیر کاغذ دهی ساقه پنبه بررسیهای زیر بعمل آمد: در بررسی خصوصیات الیاف، میانگین طول الیاف، قطر کلی الیاف، قطر حفره سلولی، و ضخامت دیواره سلول به ترتیب برابر با ۸۳۹،۲۴.۴۷، ۱۶.۴۳ و ۴.۰۲ میکرون اندازه گیری شد. بر اساس اندازه گیریهای انجام گرفته ضریب در هم رفتگی، ضریب انعطاف پذیری و ضریب مقاومت در برابر پاره شدن به ترتیب برابر با ۳۴.۲۸، ۶۷.۱۴ و ۴۸.۹۳ محاسبه شد. میانگین مقدار سلولز، لیگنین، مواد استخراجی محلول در الکل - استن و خاکستر ساقه پنبه به ترتیب برابر ۴۷.۸۳، ۲۱.۶۶، ۲.۱۳ و ۲.۸۳ درصد اندازه گیری شد.جرم مخصوص خشک ساقه پنبه برابر با ۰.۴۲ گرم بر سانتیمتر مکعب و جرم مخصوص بحرانی ۰.۳۹ گرم بر سانتیمتر مکعب اندازه گیری شد. درصد پوست در ساقه پنبه به میزان %۲۷.۳۴ محاسبه گردید.در بررسی خواص خمیر کاغذ دهی از ساقه پنبه با پوست و بدون پوست، درجه حرارت پخت ۱۴۰، ۱۶۰ و ۱۸۰ درجه سلسیوس و زمان پخت ۳۰، ۴۰ و ۵۰ دقیقه و روش سودا استفاده شده است. نسبت مایع پخت به ساقه ۵ به ۱ و قلیاییت فعال %۲۰ به طور ثابت در تمام مراحل تهیه خمیر کاغذ در نظر گرفته شد. بیشترین میزان بازده برابر با ۶۱.۸۰درصد در شرایط پخت ساقه پنبه با پوست، درجه حرارت ۱۴۰ درجه سلسیوس و زمان پخت ۳۰ دقیقه بدست آمد. در این شرایط پخت عدد کاپا به میزان ۱۱۴.۷ اندازه گیری شد.اثر تغییرات زمان و درجه حرارت پخت روی بازده خمیر کاغذ بدست آمده چشمگیرتر از تغییرات حاصل از نحوه بکارگیری ماده خام می باشد. به طوری که اثر ماده اولیه با پوست و بدون پوست بر روی بازده خمیر کاغذ حاصله چندان محسوس نبود. ولی انتخاب زمان و دمای پخت متفاوت تاثیر محسوس روی بازده خمیر بدست آمده داشته است. بنابراین شرایط تهیه خمیر کاغذ با توجه به شرایط میانگین و مطلوب تر شامل بکارگیری ساقه پنبه بدون پوست، دمای پخت ۱۶۰ درجه سلسیوس و زمان پخت ۴۰ دقیقه پیشنهاد می گردد. در این شرایط میزان بازده و عدد کاپای خمیر کاغذ سودا به ترتیب%۵۰.۴ و کاپا ۸۹.۱۵ خواهد بود.

ساقه پنبه, خمیر کاغذدهی, سودا, بازده, کاپا