حدائق رضایی - استادیار زبان شناسی- دانشگاه اصفهان
محمد علی پور - کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان

یکی از اهداف اصلی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی­زبانان و متعاقبا، کتابهای موجود در این زمینه، کمک به زبانآموزان در برقراری ارتباط با دیگران، بهویژه فارسی­زبانان، در موقعیت­های شخصی و حرفه ای گوناگون در زندگی روزانه است. برای بررسی مسائل مربوط به ارتباط کلامی/زبانی، ناگزیر از توجه به نقشهای مختلف زبان میباشیم. در همین راستا، پژوهش حاضر در پی آن است که میزان توجه به این نقشهای زبانی را در کتابهای آموزش زبان فارسی بررسی نماید. پس از بررسی منابع آموزش زبان فارسی در ایران، مجموعه ای با نام «فارسی بیاموزیم» برای انجام این پژوهش، انتخاب گردید. از میان این مجموعه­ی ۵ جلدی، متن های خوانداری جلدهای اول، دوم و سوم، به دلیل توجهشان به نقش­های زبانی و بهکارگیری آنها، برگزیده شدند. پس از جمع­آوری و تحلیل داده­ها، مشخص شد که در سه جلد مذکور، به نقش­های زبانی توجه ویژه­ای شده است و نقش­ها­ی موجود در این کتاب با شش نقش از نقش­های هفت گانه ای که هلیدی معرفی نموده، تطابق داشته­اند. همچنین، تعداد نقشهای زبانی در هر جلد نسبت به جلد قبلی سیر صعودی داشته است. از بین این نقش­ها نیز «نقش تعاملی» بالاترین و «نقش تخیلی» کمترین میزان توجه را به خود اختصاص دادهاند. بالا بودن میزان توجه به نقش تعاملی، گویای آن است که این سه جلد از مجموعه ی «فارسی بیاموزیم» توانایی آن را دارند که به عنوان یک ابزار ارتباطی عمل کرده و پاسخ گوی نیازهای ارتباطی فارسیآموزان باشند.

آموزش زبان فارسی, رویکرد ارتباطی, زبانشناسی نقش گرا, نقشهای هفت گانه ی زبان