حسن ملااسمعیلی دهشیری - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
فرهاد غفاری - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

یکی از اهداف کلان اقتصادی هر کشوری ایجاد رفاه اجتماعی و توسعه پایدار است که جز با بهبود وضعیت زندگی و درامد که همان ارتقا توسعه انسانی است، امکان پذیر نیست. یکی از عوامل تاثیرگذار بر توسعه انسانی مخارج دولت است. تاثیر مخارج دولت ازجمله مخارج دفاعی بر متغیرهای اقتصادی همواره یکی از موضوعات مهم اقتصاد خصوصا اقتصاد دفاعی بوده است به طوری که بسته به مکانیسم تعامل میان آن ها چگونگی اثرات متفاوت است. با توجه به ضرورت و اهمیت این حوزه، در این تحقیق به تحلیل اثرات مخارج دفاعی بر توسعه انسانی چهار گروه منتخب از کشورها با درجات توسعه یافتگی مختلف طی دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به روش داده های پانلی پرداخته شد. بر اساس نتایج تحقیق مخارج دفاعی در گروه کشورها با درجه توسعه یافتگی بسیار بالا (۸/۰ HDI >۵/۰) اثر منفی و معنادار بر توسعه انسانی دارد. اثر این شاخص در گروه کشورها با درجه توسعه یافتگی بالا (۸/۰> HDI >۷/۰) که شامل ایران نیز هست بر توسعه انسانی مثبت و معنادار است. در گروه کشورها با درجه توسعه یافتگی پایین (۵/۰> HDI) اثر شاخص مخارج دفاعی بر توسعه انسانی معنادار نیست.

شاخص توسعه انسانی, مخارج دفاعی, اقتصاد دفاعی, داده های پانلی